słownictwo

  • Tolerancja a akceptacja
    12.12.2019
    12.12.2019
    Szanowni Państwo!
    Podczas niedawnej rozmowy z kolegami poruszyliśmy temat różnicy w znaczeniu słów tolerancja i akceptacja. Chciałbym zapytać:
    1. Czy dobrze rozumiem, że np. akceptując czyjeś zachowanie, uważamy że jest ono właściwe, natomiast tolerując czyjeś zachowanie, uważamy, że jest ono niewłaściwe, ale ta osoba wciąż może to zrobić?
    2. Czy definicja nr 3. lub 4. słowa akceptacja (wg SJP) pozwala traktować to słowo jako tożsame tolerancji?

    Z poważaniem
    Kamil Pela
  • Szczebel czy poziom?
    10.12.2019
    10.12.2019
    Wczoraj spotkali się przedstawiciele administracji samorządowej na szczeblu gminnym czy raczej na poziomie gminnym?
    Czy administracja samorządowa lub rządowa może być szczebla wojewódzkiego/powiatowego/gminnego, czy lepiej powiedzieć poziomu krajowego/wojewódzkiego? Czy oba związki są poprawne?
  • Emitent
    10.12.2019
    10.12.2019
    Dzień dobry, chciałabym zapytać się, czy słowo emitent w kontekście emisji gazów cieplarnianych (np. Elektrownia Bełchatów jest największym emitentem CO2 w Europie) jest poprawne, gdyż w słownikach do tej pory spotkałam się jedynie z definicją jako instytucja emitująca akcje na giełdę.

    Pozdrawiam
  • Kobieta ortopeda

    6.12.2019
    6.12.2019

    Szanowni Państwo,

    chciałabym zapytać o tworzenie żeńskiej nazwy formy zawodu ortopeda. W niedawno opublikowanym stanowisku RJP w sprawie feminatywów jest napisane, że tworzenie nazw żeńskich przez zmianę końcówek fleksyjnych nie jest dla polskiego systemu słowotwórczego typowe i lepiej stosować model przyrostkowy, więc lepiej byłoby mówić łamiące język ortopedka niż łatwiejsze do wymówienia ta ortopeda.


    Dziękuję za pomoc i łączę wyrazy szacunku.

  • Sardoniczny
    6.12.2019
    6.12.2019
    Dziękuję za odpowiedź nt. przymiotnika elizejski. Prosiłbym jeszcze o wyjaśnienie, czy sardoniczny jest także wyrazem odimiennym. W. Kopaliński zamieszcza go w swoim „Słowniku eponimów”, ja jednakże mam wątpliwości, gdyż słowo to opisane jest jako pochodzące od greckiego słowa sardonios oraz rośliny nazywającej się sardonia i dopiero ta nazwa wywodzi się właśnie od Sardynii. Wydaje mi się zatem, że zaliczenie tego wyrazu do eponimów jest nieco naciągane.
  • Cudzoziemiec, obcokrajowiec, imigrant
    5.12.2019
    5.12.2019
    Dzień dobry,
    Jaka jest różnica między słowami cudzoziemiec, obcokrajowiec oraz imigrant? Czy któreś z nich jest według Państwa negatywnie nacechowane?
    Z góry dziękuję za pomoc!
  • Dramatyczny, dramatycznie
    2.12.2019
    2.12.2019
    Szanowni Państwo,
    ostatnio zastanawiałam się nad słowem będącym ewidentną kalką z języka angielskiego, mianowicie dramatycznie, dramatyczny w wyrażeniach takich jak: dramatyczny wzrost cen, bezrobocie dramatycznie wzrosło. Chciałam zapytać o poprawność takiego użycia w podanych kontekstach, ponieważ z przeglądu korpusu języka polskiego można wywnioskować, że jest ono dość powszechne.

    Z góry dziękuję za wyjaśnienie. Z pozdrowieniami.
    Anita Danielewska
  • Znajomy zapłacił za moje zakupy
    29.11.2019
    29.11.2019
    Jeśli kupiłem rzecz w sklepie, ale potem znajomy daje mi za to pieniądze, bo nie chce, bym poniósł kosztów, to czy poprawnym jest powiedzieć znajomy zapłacił za tę rzecz? Czy znaczy to, że w pewien sposób znajomy zapłacił za mnie w sklepie, czy po prostu zapłacił w sensie, że dał mi za tę rzecz pieniądze, mimo że zostaje u mnie? Proszę o zdanie, czy może to oznaczać pośrednie zapłacenie w sklepie przez znajomego, właśnie takie znaczenie słowa zapłacił?
  • Pleonastyczne wystarczające kworum
    29.11.2019
    29.11.2019
    Proszę o udzielenie odpowiedzi, czy poprawne jest wyrażenie wystarczające kworum, używane przez Przewodniczącego Rady Miejskiej Chełmży. Wydaje mi się, że prawidłowo powinno sę mówić, że kworum jest albo go nie ma, gdyż w definicji tego słowa jest zawarta minimalna czyli wystarczająca ilość osób, w tym przypadku radnych na sesji, do podjęcia prawnych decyzji. Dla mnie wystarczające kworum brzmi jak pleonazm.
  • Sortownik czy sortownica?
    26.11.2019
    26.11.2019
    Chciałbym zapytać, która forma jest poprawna: sortownik czy sortownica? W odniesieniu do maszyn sortujących np.: warzywa.
  • Prototyp
    26.11.2019
    26.11.2019
    Dzień dobry,
    słowo prototyp oznacza pierwszy wykonany według dokumentacji model maszyny lub urządzenia, stanowiący podstawę do dalszej produkcji. Ale zwykle takich modeli powstaje kilka. Czy rzeczywiście wyłącznie pierwszy z nich może zostać określony jako prototyp? Jeśli prototyp nam spłonie lub zostanie w inny sposób zniszczony zanim będziemy w stanie z niego skorzystać, a my zbudujemy drugie urządzenie, to nadal tylko pierwsze z nich będzie prototypem?

    Z poważaniem,
    Mateusz Kloc
  • Elizejski spokój
    25.11.2019
    25.11.2019
    Interesuję się eponimami. W jednej z powieści natrafiłem na takie zdanie: „Tworzyło to atmosferę elizejskiego spokoju”. Domyślam się, że elizejski jest tu eponimem powstałym od słowa Elizjum (pojęcie z mitologii greckiej), jednak nie znalazłem takiego przymiotnika w żadnym słowniku języka polskiego, również w „Słowniku eponimów” W. Kopalińskiego. Chciałbym się dowiedzieć, co mógłby znaczyć przymiotnik elizejski, gdyby rzeczywiście uznać go za wyraz odimienny.
  • Koci, koci łapci oraz kosi, kosi łapci
    20.11.2019
    20.11.2019
    Chciałabym zapytać o zwroty z dziecięcej rymowanki. W niektórych wersjach pojawia się Koci koci łapci…, w innych wersjach kosi kosi łapci. Co oznaczają te zwroty?

    Z poważaniem
    Beata
  • Kuriata
    20.11.2019
    20.11.2019
    Szanowni Eksperci,
    w utworze „Szkice inteligenckie” Tadeusza Borowskiego znalazłem następujący fragment:

    na stole kładą nam chleb oraz smalec
    stary kuriata z młodym panem pankiem

    Co oznacza słowo kuriata? Nie znalazłem go w żadnym dostępnym mi słowniku.
  • Tyrać
    18.11.2019
    18.11.2019
    Podobno tyrać (kogoś) może oznaczać dokuczać albo gnoić kogoś. Znałem dotąd to słowo wyłącznie jako synonim ciężkiej pracy, ale kolega użył go w przytoczonym wcześniej sensie i wyraził zdanie, że może to mieć związek z tyranią i tyranem. Proszę o kompetentny komentarz.

    Z poważaniem,
    Łukasz
  • Wyrazy i wyrażenia z kołem
    15.11.2019
    15.11.2019
    Czy mogę prosić o wyjaśnienie różnicy poniższych wyrażeń?
    Wokoło
    Wokół
    Wkoło
    W koło
    Które jest poprawne mówiąc np. o bieganiu dookoła czegoś?

    Z góry dziękuję.
  • Niby-słowo
    8.11.2019
    8.11.2019
    Chciałabym się dowiedzieć, czym są niby-słowa?
  • Określenia godzin
    8.11.2019
    8.11.2019
    Czy prawidłowe jest określenie godziny: 14 po południu, skoro oczywiste jest że 14 jest po południu. Pytanie zadaję w związku z zadaniem szkolnym w drugiej klasie szkoły podstawowej, gdzie prawidłowa odpowiedź wg nauczyciela powinna brzmieć 14 po południu, a nie 2 po południu (tak zaznaczyło moje dziecko i miało źle). Czy określenie pory dnia (po południu) nie powinno się tyczyć tylko godziny 2? Sądzę że to trochę tak jakby powiedzieć: fakt dokonany albo cofać się do tyłu. Dziękuje za odpowiedź.
  • Poziom
    7.11.2019
    7.11.2019
    Czy sformułowanie poziom wapnia we krwi jest poprawny? Spotkałam się opinią, że poziom odnosi się do wody w rzece. A powinno mówić się stężenie wapnia albo aktywność. Czy to prawda?
  • Zakończyć, ukończyć, skończyć
    7.11.2019
    7.11.2019
    Szanowni Państwo!
    Zwracam się z takim pytaniem: jaka jest różnica między słowami zakończyć, ukończyć i skończyć?
    Z góry dziękuję za odpowiedź!
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego