Znajdują się tu szczegółowe informacje o budowie wyrazów i sposobach ich tworzenia. Można tu poznać neologizmy i dowiedzieć się, jakie są powody ich powstawania.
słowotwórstwo
-
Przymiotnik od szlachta polska 18.01.2018Szanowna Poradnio,
jak brzmi poprawnie utworzony przymiotnik od szlachty polskiej: polskoszlachecki czy szlacheckopolski?
-
Nazwy badaczy języków11.01.2018Szanowni Państwo,
jak brzmi prawidłowa nazwa badacza języka gockiego (gotysta?), badacza języka szwedzkiego (swedysta, suedysta…?), języka staoormiańskiego (ormianista, armenista…?) i języka staro-cerkiewno-słowiańskiego?
Z szacunkiem
stały Czytelnik -
Przyrostek -ista 10.01.2018Czy jest jakaś zasada, która określa, dla których uzależnień można tworzyć „osoby poszkodowane” z końcówką -ista? Np. hazard – hazardzista, onanizm – onanista, morfina – morfinista. Ale nie powiemy (chyba, że się mylę – ale nie spotykam takich form) alkoholista (tylko alkoholik), zakupista (tylko zakupoholik) itp.
-
Jakie filtry?8.01.2018Jak powinna brzmieć nazwa filtrujących wkładek do nosa: filtry nosowe, do nosa, czy donosowe?
-
lovecraftowski versus lovecraftiański18.12.2017Od nazwiska amerykańskiego pisarza grozy H.P. Lovecrafta pochodzi nazwa charakterystycznego stylu, a wręcz całego podgatunku literackiego horroru. W polskich tekstach – tych wydanych drukiem oraz tych publikowanych w Internecie – jest on określany zamiennie raz jako lovecraftowski, a raz lovecraftiański. Która forma jest poprawna? A może ich zakres znaczeniowy powinien być odmienny?
-
Przymiotniki od IKEA, Blizzard, Warcraft15.11.2017Chciałbym się dowiedzieć, czy poprawne są formy przymiotników tworzonych od nazw własnych, a konkretnie od nazw marek i produktów, takie jak na przykład Ikeowski (od nazwy firmy Ikea), Blizzardowski (od nazwy firmy Blizzard) czy Warcraftowski (od nazwy gry komputerowej Warcraft), a jeżeli tak, to czy są to formy mogące się pojawić w oficjalnych tekstach, czy też należy je zarezerwować dla mowy potocznej?
Dziękuję i pozdrawiam,
Ola
-
Papugarnia czy papużarnia?27.10.2017Szanowni Państwo,
bardzo razi mnie nagminnie reklamowana w mediach papugarnia. Na kilometr wyczuwam, że coś jest z tym słowem nie w porządku. Nie ma przecież palmarni, tylko palmiarnia, nie ma ptakarni, tylko ptaszarnia. Hodowcy papug nie podzielają jednak mojego sentymentu do rzeczowników tworzonych z obocznością słowotwórczą. Będę wdzięczny za wyjaśnienie, czy oprócz ewentualnego uzusu, istnieje jakaś norma językowa, która racjonalizowałaby istnienie papugarni.
-
Przymiotnik od chrzciny 24.10.2017Proszę o odpowiedź, która z form jest poprawna – chrzcinne czy chrzcinowe? (np. pieśni, obrzędy).
Z góry dziękuję za odpowiedź.
-
Dystopia – dystopijny czy dystopiczny?24.10.2017Chciałbym zadać pytanie odnośnie przymiotnika dystopiczny. Dlaczego zapisujemy go właśnie w ten sposób? Przyjmując etymologię tego określenia od rzeczownika: dystopia, bardziej trafne wydaje się użycie wersji dystopijny na zasadzie paralelizmu do: antyutopia – antyutopijny oraz utopia – utopijny.
Czy poprawne będzie użycie przymiotnika dystopijny, czy raczej należy trzymać się słownikowej formy zapisu dystopiczny?
Z góry dziękuję za odpowiedź,
Filip Bukowski
-
Przymiotniki i nazwy mieszkańców od wielowyrazowych toponimów20.10.2017Czy skoro przymiotniki od nazw Bielsko-Biała i Węgierska Górka to: bielskobialski i węgierskogórski, to nazwami mieszkańców tych miast będą: bielskobielszczanin, węgierskogórzanin? Ogólnie – czy sposób, w jaki tworzymy nazwę mieszkańców danego regionu geograficznego, jest ściśle związany z tym, jak wygląda odpowiedni przymiotnik? Mam nadzieję, że jest jasne, o co mi chodzi. Skoro np. przymiotnik od Konstancina-Jeziorny brzmi konstanciński, to mieszkaniec będzie konstancinianinem?
-
Młodzieżowe mutylacje29.09.2017Słuchając rówieśników, coraz częściej spotykam się ze skrótami, odważyłbym się nawet powiedzieć neologizmami słowotwórczymi, takimi jak reko (od rekolekcje), alko (od alkohol), melo (od melanż), a także O co cho? (od O co chodzi?) i uku (od ukulele) itd.
Proszę powiedzieć mi czy możemy zaakceptować takie formy dla języka potocznego? Czy to ubogaca język, czy wręcz przeciwnie? Jaki rodzaj gramatyczny przyjmują takie rzeczowniki i jak je odmieniać?
Z poważaniem
Mario Kiliński
-
Powodzianin 29.09.2017Dlaczego ofiary powodzi nazywa się powodzianami? Przecież końcówka -anin oznacza zwolennika jakiejś idei lub mieszkańca jakiejś miejscowości – jest ona więc obraźliwa dla ofiar powodzi. Z drugiej strony skoro ofiara powodzi to powodzianin, jak w takim razie nazwać ofiarę trzęsienia ziemi, pożaru, huraganu, wybuchu wulkanu, tsunami? Absurdalnie brzmiałyby formy: trzęsianin, pożaranin, huraganin, wulkanin, tsunamianin.
-
Bielikowy13.09.2017Chodzi o bielika. Tak, tego wielkiego ptaka. Nasi radni zmienili nazwę jednej z ulic na Bielikową. Rozgrzało to lokalne media (w tym Czytelników mojej gazety) i mieszkańców. Jedni twierdzą, że ulica Bielikowa to błąd. Bo powinno być Bielicza lub Bielika. Inni wskazują, że istnieją przecież Bielikowe Wydmy (koło Pogorzelicy), a nawet jest w jednym z polskich miast ul. Bielikowa. No i posiłkują się w sporze np. ul. Skowronkową – utworzoną od skowronka przecież.
Czy przymiotnik bielikowy jest prawidłowo stworzony? Czy możemy – bez narażenia się na śmieszność – używać sformułowań bielikowe gniazdo, bielikowa dieta albo np. bielikowe zwyczaje? I czy w końcu możemy nazwać ulicę Bielikową?
Z wyrazami szacunku
Tomasz Rusek
dziennikarz
-
Przymiotnik od Vivaldi16.05.2017Szanowni Państwo,
chciałabym zapytać, jak utworzyć przymiotnik jakościowy od nazwiska Vivaldi. Intuicyjnie powiedziałabym vivaldiowski, jednak coś brzmieniowo nie pasuje mi w tej formie… Szukanie w Google daje tylko kilkadziesiąt wyników dla tej formy. Inna rzecz: jeśli pod względem słowotwórczym forma vivaldiowski jest poprawna, to czy można jej swobodnie używać mimo tego, że praktycznie nikt jej nie używa?
-
Sześćdziesiątkojedynkowy system liczbowy9.05.2017Szanowni Państwo,
system liczbowy o podstawie 60 to system sześćdziesiątkowy. A system o podstawie 61 to system sześćdziesięciojedynkowy, sześćdziesiętkowy jedynkowy, sześćdziesiętkowyjedynkowy? Rozumiem, że odpowiedź może zależeć od wytworzonej normy, o której trudno tu mówić. W takim wypadku proszę o komentarz, która forma wydaje się najlepsza.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Psycholożka a psychologini20.04.2017Ostatnio zaczęto używać żeńskich form zawodów, np. psycholożka, filolożka, biolożka. Czy nie lepszą formą byłaby psychologini, filogini i biologini? Końcówkę -ini można spotkać również w żeńskiej formie boga – bogini.
-
Alfta? 18.04.2017Szanowni Państwo,
matematycy potrzebują czasem tworzyć coś w rodzaju liczebników porządkowych od nazw zmiennych. Słowa typu enta czy emta nie budzą wątpliwości, ale co z takim pseudo-liczebnikiem utworzonym od alfa: czy jest to liczba alfta czy alfata?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
wchodzić, wjeżdżać, schodzić, zjeżdżać22.03.2017Szanowni Państwo,
mam pewną uwagę odnośnie do porady nt. pleonazmów. Otóż autorka pisze:
Nie wszystkie jednak konstrukcje redundantne są błędne – nie uznalibyśmy na przykład za niepoprawne zdań: Zszedł schodami na dół czy Wjechał windą na górę (a przecież nie można zjechać schodami do góry czy zejść windą na dół – schodzi się zawsze schodami, na dół, a wjeżdża się tylko windą, i tylko do góry.
Zgadzając się co do meritum – wymienione konstrukcje są prawidłowe – pozwolę sobie zakwestionować ich pleonastyczny charakter. Przynajmniej w niektórych kontekstach.
- Schodami jak najbardziej można zjechać. Czasem nie trzeba nawet dodawać, że chodzi o schody ruchome (którymi skądinąd można także zejść, jeśli chwilowo nie działają).
- Można zbiegać po schodach i jest to zdecydowanie coś innego niż schodzić.
- Schodzić i wchodzić można po trapie, po drabinie, po zboczu itp. Miewa to znaczenia dla odmalowania sytuacji przed oczyma wyobraźni odbiorcy. Np. dziecko wbiegło na szczyt pagórka po zboczu, a jego opiekun spokojnie wszedł po prowadzących tam schodach.
- Określenie na dół oznacza w tym przypadku najniższe piętro (poziom), a zatem sprecyzowanie, że schodzi się na dół wyklucza pewne możliwości, np. zejście z 3. piętra na 2. lub na półpiętro.
A. - Schodami jak najbardziej można zjechać. Czasem nie trzeba nawet dodawać, że chodzi o schody ruchome (którymi skądinąd można także zejść, jeśli chwilowo nie działają).
-
Uczę się w biol.-chem.-fizie27.02.2017Szanowni Państwo,
W liceum mamy profile: np. matematyczno-chemiczny, biologiczno-chemiczny, co w skrócie napiszemy, jak rozumiem, mat.-fiz., biol.-chem. Jednak takie skróty zaczęły funkcjonować jako samodzielne wyrazy. Mówi się: Idę do biol-chemu, Jestem po mat-fizie. Jak to zapisywać? Czy tak, jak to zrobiłem, tj. bez kropek i z łącznikiem?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Czy istnieją przymiotniki od wyrażeń orzech laskowy, okręt podwodny7.02.2017Interesują mnie zasady tworzenia przymiotników od określeń składających się z rzeczownika i przymiotnika, np. orzech laskowy, okręt podwodny itp. O ile orzechowo-laskowy brzmi jeszcze znośnie (choć mylnie sugeruje dwa składniki, więc może orzechowolaskowy, wzorem rzymskokatolickiego?), okrętowo-podwodny pozostawia według mnie nieco do życzenia.
Z pozdrowieniami
Piotr Zaborski