Wszystkie

 
Można tu znaleźć wszystko, co dotyczy języka i interesuje Państwa. Od pisowni, odmiany, przez znaczenia, składnię czy frazeologię, po pochodzenie i pragmatykę.
  • cytaty cyrylicą
    18.03.2003
    18.03.2003
    Bardzo proszę o wyjaśnienie sprawy, która budzi liczne kontrowersje i spory. Dawniej, gdy wydawaliśmy książkę związaną z literaturą czy językoznawstwem rosyjskim lub szerzej – wschodniosłowiańskim (książkę – zaznaczmy – pisaną po polsku), stosowaliśmy zapis rosyjskich nazwisk czy tytułów dzieł w transkrypcji lub transliteracji, w zależności od potrzeb. Wszelkie cytaty były przekładane na język polski, a w razie podawania również brzmienia oryginalnego – transkrybowane. Od pewnego czasu autorzy zaczęli się chyba wzorować na książkach wydawanych w Rosji, na Białorusi i Ukrainie – w polskich tekstach i w przypisach stosuje się zapis fragmentów grażdanką. Taki tekst (dotyczący np. motywu śmierci u Tołstoja) staje się niezrozumiały dla kogoś, kto nie zna języka rosyjskiego (choćby twórczość Tołstoja – w tłumaczeniach – znał na pamięć), bo wszelkie przykłady, cytaty ilustrujące jakąś tezę itd. są wydrukowane po rosyjsku. W polskich zdaniach są wtrącenia po rosyjsku, wydrukowane grażdanką, co sprawia okropne wrażenie. Dam przykłady, ale niestety, nie mam czcionki rosyjskiej, wszystko zatem, co autor tekstu pisał grażdanką, zostanie przeze mnie podane wersalikami.
    Autor relacjonuje dokładnie przebieg zdarzeń wiążących się z osobą „PIERIEKRASNOGO EKZIEKUTORA” (…) Jak konstatuje autor ARCHIJEREJA, czas nie zmienił rodziny Turkinów, czytamy bowiem, że „u TURKINYCH PO – PRIEŻNIEMU (…) KOTIK IGRAJET…”. W przypisach powstają też dziwaczne sytuacje, gdy jeden przypis drukowany jest grażdanką, drugi po polsku, a w przypadku powtórnego cytowania tego samego autora raz pisze się tamże po polsku, innym razem po rosyjsku. Dotyczy to całości zapisu bibliograficznego w przypisie: w przypadku przytaczania dzieła rosyjskiego również cały „aparat” – s. (strona), nr, t. (tom) itd. – jest drukowany grażdanką. Na domiar złego: w pracach zbiorowych, składających się z artykułów autorów zarówno polskich, jak i rosyjskich (białoruskich, ukraińskich), piszących niezależnie od swej narodowości czasem w języku ojczystym, czasem nie, stosuje się w nagłówkach artykułów zapis imienia i nazwiska autora w zależności od tego, po jakiemu jest napisana jego praca… Bardzo proszę o możliwie „dyrektywne” (jeśli to możliwe) rozstrzygnięcie, czy takie praktyki są dopuszczalne i jak dalece. Przepraszam za tak długie pytanie, ale żałuję, że nie mogę tu więcej okropnych przykładów przytoczyć…
  • dokończyć
    17.03.2003
    17.03.2003
    Czy czasownik dokończyć ma wariantywną łączliwość składniową? Jak zatytułować notatkę opisującą śmierć człowieka, który zmarł z powodu wyziębienia organizmu: „Mróz dokończył zbrodnię” czy „Mróz dokończył zbrodni”?
  • 30-tka?
    17.03.2003
    17.03.2003
    Czy prawidłowy jest następujący zapis: przed 30-tką? Jeśli tak, to która z form jest prawidłowa: 30-tką, 30-stką czy też 30-ką? I co decyduje o formie „przyrostka”?
  • małżonek
    17.03.2003
    17.03.2003
    Szanowni Państwo!
    Jaka jest poprawna forma: jeden z małżonków czy jedno z małżonków?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • jeździć
    17.03.2003
    17.03.2003
    Czy poprawna jest forma: jeździj, np. pożegnanie: „Jeździj w spokoju…”? Osobiście jakoś mnie razi forma jeźdź podawana przez Państwa słownik i mam gorącą nadzieję, że podana przeze mnie forma jest też uważana za poprawną, bo na pewno jest milsza dla ucha. Licząc na szybką odpowiedź, łączę pozdrowienia i pozostaję z poważaniem.
    Dariusz Celarski
  • Mazowieckie, mazowieckie
    17.03.2003
    17.03.2003
    Proszę o krótkie uzasadnienie, dlaczego i kiedy mówimy raz w mazowieckim, a innym razem w mazowieckiem. Słyszałem że w Mazowieckiem to 'w regionie', a w mazowieckim to 'w województwie', ale nie jestem pewny, dlatego proszę o wypowiedź autorytatywną.
    Z poważaniem MJ
  • forum
    15.03.2003
    15.03.2003
    Szanowni Państwo!
    Znalazłam w poradni 3 odpowiedzi p. Mirosława Bańko dotyczące odmiany wyrazu forum. Jedna z nich brzmi: „Skrót blm 'bez liczby mnogiej', jaki można znaleźć przy słowie forum w niektórych słownikach, to niewątpliwa pomyłka Słownika poprawnej polszczyzny PWN z 1973 roku (wcześniejsze słowniki takiego zastrzeżenia nie podają, niektóre późniejsze powtarzają je bezrefleksyjnie)”. Natomiast w Państwa słowniku na stronie internetowej figuruje „forum blm”. W miarę możliwości proszę o poprawienie, bowiem ta dwoistość już wywołała prawdziwa burzę na jednym z forów internetowych, przy czym każda ze stron powoływała się na Państwa stronę i co gorsza obie miały rację…
    Z poważaniem
    J. Wojciechowska
  • szerokość geograficzna
    15.03.2003
    15.03.2003
    Proszę odpowiedzieć, który zapis jest poprawny: w wysokich szerokościach geograficznych czy na małych szerokościach geograficznych. To samo dotyczy długości geograficznej. Dziękuję.
  • akcentowanie rzeczowników na -ika, -yka
    14.03.2003
    14.03.2003
    Na którą sylabę przypada akcent w wyrazie motyka? Moja nauczycielka uważa, że na 3 od końca. Czy to prawda?
  • mataczyć
    14.03.2003
    14.03.2003
    Szanowni Państwo,
    Czy poprawna jest forma rzeczownika odczasownikowego: mataczenie? Wydaje mi się, że powinno ono brzmieć: matactwo. Jakie jest Państwa zdanie na ten temat?
    Z poważaniem
    Dorota Markul
  • liczebniki porządkowe
    14.03.2003
    14.03.2003
    Szanowni Państwo!
    Już znalazłam w jednej z odpowiedzi częściową odpowiedź na moje pytanie, prosze o wyjaśnienie pozostałych wątpliwości. Lata siedemdziesiąte można też pisać lata 70., jak to jednak odmieniać? W latach 70. czy w latach 70-ych (70-tych)? W jakich jeszcze przypadkach używa się kropki po odmienianych liczbach?
    Dziękuję serdecznie.
  • państwo Sienkiewicz czy państwo Sienkiewiczowie?
    14.03.2003
    14.03.2003
    Dzień dobry.
    Moje pytanie jest być może trywialne, ale byłbym wdzięczny za odpowiedź: jeśli Henryk Sienkiewicz (wraz z małżonką – Marią), chciałby przymocować na drzwiach wejściowych do swojego domu wizytówkę, to powinna ona brzmieć M.H. Sienkiewiczowie czy też M.H. Sienkiewicz?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam,
    Marek J.
  • w czy we?
    14.03.2003
    14.03.2003
    Przed jakimi grupami spółgłoskowymi należy używać przyimków ze, we? O ile słownikowe przykłady są dość jednoznaczne (np. ze snu, we wsi), o tyle w niektórych sytuacjach mam wątpliwości (jak np. powinno być – z wzornika czy ze wzornika?).
  • wielką literą czy z wielkiej litery?
    14.03.2003
    14.03.2003
    Sprowokowały mnie pytania zadawane Poradni. Czy można pisać już coś z małej/dużej litery? Gros pytań ma taką właśnie formę – Państwo zaś konsekwentnie odpowiadacie, że np. małą (czy od małej). Czy uzus już wkrótce nie wymusi (co sygnalizował już w Innym słowniku… dr Bańko) zaakceptowania tego rusycyzmu?
    Urszula
  • kropka w sloganach reklamowych
    14.03.2003
    14.03.2003
    Czy stawia sie kropki na końcu haseł reklamowych typu: „Niezawodność dla Twoich klientów” czy „Zysk dla Twojego warsztatu”?
  • as i głowa
    14.03.2003
    14.03.2003
    Chciałabym prosić o wskazanie która z niżej podanych form jest poprawna:
    1.
    a) Głowa Kościoła Anglikańskiego Arcybiskup X złożył wizytę w Paryżu.
    b) Głowa Kościoła Anglikańskiego Arcybiskup X złożyła wizytę w Paryżu.
    (przy założeniu, że X jest mężczyzną)
    2.
    a) Asy lotnictwa – Janowski i Kowalski – wygrali zawody.
    b) Asy lotnictwa – Janowski i Kowalski – wygrały zawody.
    Mamy tu chyba do czynienia ze związkiem zgody, więc teoretycznie poprawne pod względem gramatycznym powinny być przykłady 1b) i 2b). Wydaje mi się jednak, że pierwszeństwo ma nie forma słowa, ale to, do czego się odnosi – i stąd poprawne są wersje 1 a) i 2 a). Czy mam rację?
    Pozdrawiam,
    Aleksandra Jasińska
  • zaimki akcentowane i nieakcentowane
    14.03.2003
    14.03.2003
    Witam wszystkich. Moje pytanie jest następujące. Mianowicie od pewnego czasu głowię się, czy oprócz skróconej formy zaimków (np. jemu – mu) są jeszcze jakieś zaimki o skróconej formie i jak te zaimki w skróconych formach można odmieniać przez przypadki. Jeśli tak, to bardzo proszę o podanie choć kilku. Bardzo dziękuję.
  • nauka
    14.03.2003
    14.03.2003
    Jak należy akcentować (więc także wymawiać) słowo nauka? Sądzę, że jest to trzysylabowe słowo polskie, więc akcent pana na u (przedostatnia sylaba). Przeważnie jednak słyszę w tym słowie akcent na na, co brzmi [nałka]. Pozdrawiam.
  • półtora
    14.03.2003
    14.03.2003
    Chciałbym się dowiedzieć o pochodzeniu słowa półtora i dlaczego na ułamek 3/2 mówi sie właśnie półtora?
  • nie zasypiać gruszek w popiele
    14.03.2003
    14.03.2003
    Szanowni Państwo,
    od długiego czasu nurtuje mnie pochodzenie powiedzenia nie zasypiać gruszek w popiele. Jakkolwiek jego znaczenie jest powszechnie znane, to jednak skąd w nim słowo zasypiać? Od spania? Czy zasypiać można uważać za jakąś wcześniejszą formę usypiać? A może od zasypywania, co sugeruje moja znajoma, uważając, że w wersji współczesnej powiedzenie to brzmi nie zasypywać gruszek w popiele.
    Serdecznie pozdrawiam,
    Anna
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego