Wszystkie

 
Można tu znaleźć wszystko, co dotyczy języka i interesuje Państwa. Od pisowni, odmiany, przez znaczenia, składnię czy frazeologię, po pochodzenie i pragmatykę.
  • matka Polka
    15.05.2002
    15.05.2002
    Bardzo proszę o jak najszybszą odpowiedź na pytanie, która pisownia jest poprawna:
    1. matka Polka
    2. matka-Polka
    (ewntualnie Matka…)

    Serdecznie dziękuję
    Agata Gogołkiewicz
  • śmiecie – śmieci
    15.05.2002
    15.05.2002
    Witam,
    Proszę o podpowiedź, które z wyrażeń jest poprawne: kosz na śmiecie, czy kosz na śmieci.
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • geo+logia
    15.05.2002
    15.05.2002
    Czy słowo geologia jest wyrazem złożonym?
  • południowy Koreańczyk?
    15.05.2002
    15.05.2002
    Czy można powiedzieć: południowy Koreańczyk lub północny Koreańczyk, czy poprawna jest jedynie forma opisowa: Koreańczyk z Korei Południowej lub Koreańczyk z KRLD?
  • przecinek przed rozwiniętym imiesłowem przymiotnikowym
    15.05.2002
    15.05.2002
    Czy uzasadniony jest przecinek w poniższych zdaniach:
    1. Przedstawiam propozycję protokołu, będącego zestawem zaleceń.
    2. Inscenizację wystawiła grupa teatralna, działająca przy Domu Kultury.
    3. Efektownie wyglądają kompozycje, składające się z kilku gatunków kwiatów.
  • Górażdże Cement i Nysa Motor

    15.05.2002
    15.05.2002

    Szanowni Państwo,

    uprzejmie proszę o pomoc w niezmiernie kłopotliwej sprawie, z jaką zmagają się od dłuższego czasu zastępy redaktorów, adiustatorów i korektorów. Ponieważ chodzi o nazwy własne, wyjaśnienie trudno „detalicznie” znaleźć w słownikach.

    Pojawiają się w polszczyźnie (?) coraz liczniejsze obce naszej mowie zestawienia typu kartofel zupa zamiast zupa z kartofli lub po prostu kartoflanka. Jak je odmieniać? Konkretnie: Górażdże Cement, Nysa Motor itp.

    Przyzwyczailiśmy się już do odmiany nazw takich jak Kredyt Bank czy Deutsche Bank, ale mają one nieco inną budowę i w tym wypadku ten paradygmat nie da się zastosować. Proszę o radę, jak te dziwolągi odmieniać, błagając równocześnie, by nie sugerowali Państwo wyjść salomonowych w rodzaju omijania form zależnych lub poprzedzania owych nazw dodatkowymi określeniami (firma, przedsiębiorstwo itp.), nie zawsze jest to bowiem możliwe.

    Pozdrawiam, życząc mniej skomplikowanych pytań.

    Krzysztof Szymczyk, Opole

  • credo, kredo
    15.05.2002
    15.05.2002
    Nowy słownik ortograficzny PWN (1999):
    credo – zob. kredo
    kredo – ndm a. kreda, kredzie
    Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN (2002):
    credo – 1. w katolicyzmie: wyznanie wiary; zbiór głównych zasad wiary 2. przekonania, zasady wyznawane przez kogoś (…)
    Która forma jest poprawna?
    Daniel Bożyński
  • ruszt
    15.05.2002
    15.05.2002
    Spieramy się w pracy o pochodzenie słowa „ruszt”. Czy jest to słowo polskie, czy zapożyczone?
    Z pozdrowieniami,
    Jacek Sakrejda
  • Pan/Pani
    15.05.2002
    15.05.2002
    Bardzo proszę o odpowiedź, w jaki sposób mam napisać następującą rzecz: zwrot grzecznościowy do Pana, Pani w liście oficjalnym np. Pana (-ią) – chodzi o podzielenie i przeniesienie zarazem odmienionego skrótu od słowa Pani.
    Czy powinno być: Pana(-ą)? Czy powinno być: Pana (-ią)?
    Chodzi mi zarówno o skrót (z lub bez i w wyrazie Pani, i które zmiękcza, jak i o obecność lub nie spacji po słowie Pan, tuż przed nawiasem. Proszę też o małe uzasadnienie poprawnej pisowni (argumenty za).
    Czekam i z góry b. dziękuję
    Pozdrawiam,
    Magda
  • wydział pielęgniarski
    15.05.2002
    15.05.2002
    Proszę o odpowiedź, czy poprawne jest wydział pielęgniarski czy wydział pielęgniarstwa, skoro mówi się pielęgniarstwo.
    Dziękuję.
  • skrócone nazwy instytucji
    15.05.2002
    15.05.2002
    Jaka jest zasada w używaniu wielkich liter w nazwach instytucji? Np. Dolnośląska Regionalna Kasa Chorych – wszystkie wyrazy piszemy wielką literą. Ale w zdaniu następnym użyć chcę samego zwrotu kasa chorych (czy: Kasa Chorych?). Albo np. Centrum Zdrowia Dziecka. Używając samego słowa centrum, powinnam pisać je małą czy wielką literą?
  • Skarb Państwa
    15.05.2002
    15.05.2002
    Pan Profesor Mirosław Bańko na pytanie, czy skarb państwa pisać dużymi czy małymi literami, odpowiedział swego czasu: „Ponieważ chodzi o instytucję, która reprezentuje państwo w obrocie prawnym, uzasadniona jest pisownia wielkimi literami. W praktyce spotyka się też użycie małych liter (…)”.
    Uprzejmie proszę o uściślenie. Konstatując fakt „praktycznego użycia małych liter”, nie ujawnił Pan mianowicie swego stosunku do owej praktyki: jest ona słuszna czy nie. Wolno więc pisać i tak, i tak, zależnie od kontekstu? Czy nie dałoby się udzielić odpowiedzi nieco bardziej jednoznacznej?
    Chodzi mi o różne konteksty, a szczególnie o wyrażenie spółka skarbu państwa.
    Z góry dziękuję i serdecznie pozdrawiam.
    Krzysztof Szymczyk, Opole
  • runy
    15.05.2002
    15.05.2002
    Szanowna Redakcjo!
    Pracuję nad tłumaczeniem pewnej gry komputerowej, w której dość często pojawia się termin runy (ang. rune). W grze występują one jako zaklęcia posiadające magiczną moc. Można je kupować i stosować, są też specjaliści, tzw. Władcy Runów, potrafiący je odczytywać i rzucający runiczne zaklęcia. O te właśnie nieszczęsne runy wynikł pewien spór między mną a drugim tłumaczem, któremu zwróciłam uwagę, że w języku polskim runy występują wyłącznie w liczbie mnogiej, na co otrzymałam odpowiedź, że od początku istnienia gier komputerowych, runy występują w nich także liczbie pojedynczej, np. Run Wiedzy lub Niebios, a poza tym mają tu zupełnie inne znaczenie, niż podane w słowniku, więc mam się kierować zasadami pisowni gier komputerowych. Czy rzeczywiście powinnam się kierować nazwami, które ktoś kiedyś mylnie przetłumaczył, ale które już weszły do języka graczy komputerowych? Czy w imię zachowania konsekwencji w nazwach już funkcjonujących mam kaleczyć język polski i serwować polskim dzieciom niepoprawne nazwy, czy może to ja się mylę? W końcu to tylko gra, bajka dopuszczająca dziwaczne słowotwórstwo, gdzie sporo wyrazów ma już niewiele wspólnego z ich pierwotnym znaczeniem.
    Z poważaniem,
    Anna Celińska
  • z grubsza po polsku
    15.05.2002
    15.05.2002
    „Nowy słownik ortograficzny PWN” podaje regułę dotyczącą pisowni wyrażeń przyimkowych. M.in. jest tam napisane tak: „wyrażenia przyimkowe to połączenia przyimków z rzeczownikami lub przysłówkami, liczebnikami i zaimkami”. Przyjąłem, że to, co występuje po przyimku, jest którąś z wymienionych części mowy (przynajmniej w sensie historycznym), i… mam spore trudności, kiedy próbuję domyślić się, jakimi częściami mowy są (w oderwaniu od przyimka):
    1. po angielsku, z angielska
    Angielski mógłby być rzeczownikiem lub przymiotnikiem, ale w żadnym z przypadków nie występują formy angielsku, angielska. Nie wiem też na pewno, czy po słowie po występuje celownik (pytanie brzmiałoby: po JAKIEMU mówisz?, więc chyba jednak celownik).
    2. z wysoka, z wyższa, bez mała, z grubsza, z wolna, po prostu, po staremu
    Jeśli wysoko czy wolno to przysłówki, to skąd forma dopełniacza? Czy zatem są to przysłówki, czy coś innego? Jaka będzie forma podstawowa? Wysoko? Grubszo? Myślę, że nie grubszo, ale jeśli nie grubszo, to co? Gdyby to był przymiotnik gruby i jego stopień wyższy grubszy, to mielibyśmy z grubszego.
    Proszę o wytłumaczenie tych zawiłości.
    Serdecznie pozdrawiam i dziękuję.
  • klasztor Franiszkanów
    10.05.2002
    10.05.2002
    Proszę o informację, jaką literą należy zapisywać nazwy zgromadzeń zakonnych w wyrażeniach: klasztor franciszkanów/Franciszkanów, kościół dominikanów/Dominikanów. W przykładach podawanych w „Słowniku języka polskiego” stosowany jest zapis małą literą, podobnie jak w niektórych tekstach zamieszczonych w Korpusie (m.in. klasztor karmelitów bosych w Czernej) i starszych wydaniach Encyklopedii PWN (z lat 70.). W „Encyklopedii multimedialnej” nazwy zakonów zapisywane są w tych wyrażeniach wielką literą. Czy tylko taki zapis jest poprawny?
  • płeć mocniejsza genetycznie
    10.05.2002
    10.05.2002
    Dzień dobry.
    Mam dwa pytania. Pierwsze z nich dotyczy zwrotu płeć mocniejsza genetycznie: czy jest on poprawny? Ja sama odczuwam go jak jakiś nieopatrzny zgrzyt językowy i nie wiem, co z nim zrobić.
    Drugie z moich pytań dotyczy zwrotu włosy chowa pod hełm. Słownik nie rozstrzygnął jednoznacznie moich wątpliwości i nie wiem, czy powinno się tu zastosować biernik czy narzędnik.
    Za odpowiedź dziękuję z góry.
    Anna R.
  • Kragujewac
    10.05.2002
    10.05.2002
    Bardzo proszę o odpowiedź, jak należy odmieniać nazwę serbskiego miasta Kragujevac. W jednym ze słowników znaleźliśmy formy Kragujevaca, Kragujewacem, w innym Kragujewac, Kragujewca. Z góry dziękuję za pomoc.
  • rękami – rękoma
    10.05.2002
    10.05.2002
    Piszę pracę semestralną z użycia form: rękami, rękoma. Wiem, że obie formy sa poprawne, ale chciałabym się dowiedzieć, czy ktoś przeprowadził już jakąś analizę użycia tych form i czy są dostępne jakieś ogólne wnioski.
    Dziękuję.
  • wyliczenia raz jeszcze
    9.05.2002
    9.05.2002
    Dzień dobry,
    Czy poniższa konwencja jest dopuszczalna, tzn. czy jeśli elementy listy punktowanej nie są pełnymi zdaniami, ale krótkimi wyrażeniami wielowyrazowymi występującymi w mianowniku, to pierwszy wyraz każdego elementu można pisać wielką literą i na końcu nie stawiać przecinka, a na końcu ostatniego elementu – kropki ? Oto przykład:

    Wybierz jedną z następujących postaci:
    - Mapa bitowa monochromatyczna
    - Mapa bitowa 16-kolorowa
    - Mapa bitowa 256-kolorowa

    Dziękuje za odpowiedź i pozdrawiam.
  • noga się komuś powinęła
    8.05.2002
    8.05.2002
    Jaka forma popularnego powiedzenia jest poprawna: „Powinęła mi się noga” czy „Podwinęła mi się noga"?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego