Są tu rozstrzygnięcia większości problemów związanych z wymową: mówimy miękko gienerał, czy twardo generał; prawidłowa wymowa to wyłączać, czy może wyłanczać; lepiej wziąść czy wziąć; jak akcentujemy matematyka czy matematyka?
wymowa
-
Dwie funkcje i 4.03.20194.03.2019Witam! Mam pewien problem: jeśli głoska zmiękczona jest jednocześnie sylabą (na przykład ni w wyrazie zniszczył), to jest traktowane jako jedna głoska. Za to pewien mój nauczyciel języka polskiego upierał się, że i i ni w zniszczył trzeba traktować jako osobną głoskę, bo, cytuję „Co tworzy tę sylabę? I! Musi być charakteryzowana osobno!”. Czy rzeczywiście tak trzeba?
-
Szczebiot…18.02.201918.02.2019Dzień dobry.
Zauważyłem dość dawno temu, że niektórzy ludzie – zwłaszcza młode dziewczęta – chcąc nadać swojej wypowiedzi (tak zgaduję) dodatkowego ładunku grzeczności, szacunku, czy nawet „zalotności”, „ubezdźwięczniają” głoski dź, ś, ć w takich zwrotach, jak np. dziękuję, cześć itp., tak że brzmią one bardziej jak „dzenkuję”, „czesc” z lekko tylko zmiękczonymi ww. głoskami.
Czy językoznawcy również zaobserwowali takie zjawisko?
Z poważaniem,
Adam Woroniak
-
Ze słów i z sera 18.02.201918.02.2019Dzień dobry,
chciałabym dopytać o użycie przyimka z / ze w konkretnym przypadku.
Mówimy licz się ze słowami (ze przed grupą spółgłoskową), ale czy poprawne będzie coś składa się z słów? Może jedyna poprawna forma to coś składa się ze słów? Pytam, bo ze słów w tym akurat połączeniu brzmi dla mnie tak samo jak ze serem.
Z poważaniem
Arletta Kacprzak
-
Co jest sylabą?28.01.201928.01.2019Szanowni Państwo,
czy litera w znajdująca się w przykładowym zdaniu Ola jest w szkole liczy się jako osobna sylaba, czy ze względu na brak sąsiadującej samogłoski nie zalicza się do sylab? Powyższe zdanie ma 5 czy 6 sylab?
-
B’omarr, czyli [‘buma:] bądź [‘bomar]23.01.201923.01.2019Szanowni Państwo,
czy nazwę „B’omarr” (organizacja z sagi „Gwiezdne wojny”) wymówimy w j. polskim po prostu jako [bomar]? Apostrof po spółgłosce na początku powoduje u mnie pewną dozę niepewności. A może [bi-omar]?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Nauka i feudał 23.01.201923.01.2019Dzień dobry
Ostatnio dręczy mnie problem dyftongów. Najpierw usłyszałam, jak znajoma mówi nałka (w znaczeniu ‘nauka’). Tu byłam (jestem?) pewna, że wymawiamy każdą samogłoskę oddzielnie, bo jest uczyć, na-uczać, na-uka. Ale potem ktoś przy mnie powiedział fełdał i zwątpiłam. W moim języku jest fe-udał, ale już nie wiem, czy te samogłoski wymawiamy rozdzielnie, czy jednak tworzą dyftong (w znaczeniu czytamy je jak jeden dźwięk eł). Pozdrawiam, Ela Mijewska
-
Stewardesa 10.01.201910.01.2019Szanowni Państwo,
piszę do Państwa z pytaniem o wymowę wyrazu stewardesa. Jestem zwolennikiem spolszczania słów z innych języków i wymawiam [stewardesa]. Jednakże ostatnio spotkałem się z wymową [stiuardesa]. W jaki sposób, my Polacy, powinniśmy wymawiać nazwę tego zawodu? Niestety nie znalazłem odpowiedzi na to pytanie w żadnym ze słowników.
Z wyrazami szacunku
W.
-
Zamarzać w Kambodży 6.11.20186.11.2018Szanowni Państwo,
zwracam się z pytaniem o powód, dla którego w słowie zamarzać czytamy osobno głoski [r] i [z], a nie głoskę [rz] (podobnie jak w słowie umurzać). Ostatnio spotkałam się z wymawianiem słowa Kambodża jako „Kambod-ża”, wymawiając osobno [d] i [ż]. Czy taka wymowa jest poprawna, a jeśli tak, to czym jest uzasadniona.
Z poważaniem,
Joanna Migaj
-
Filipika5.11.20185.11.2018Szanowni Państwo,
na którą sylabę powinien padać akcent w słowie filipika?
-
Piętnaście 8.10.20188.10.2018Dzień dobry. Poproszę o wyjaśnienie wymowy wyrazu piętnaście.
Dziękuję za odpowiedź.
Anna Żukowska z Kolbud
-
Piętnaście 4.10.20184.10.2018Jak państwo (czyli poradnia językowa) wyjaśnicie wymowę liczebnika piętnaście?
-
Alternacja czy obniżenie/podniesienie artykulacji?4.09.20184.09.2018Szanowni Państwo,
byłabym niezmiernie wdzięczna za wyjaśnienie, w jaki sposób można odróżnić alternację od zjawiska podwyższenia/obniżenia artykulacji. Na przykład zastanawiam się, czy w nazwisku Biniaszek i Gaworzewski (od imienia Bieniaszek, nazwy miejscowości Gowarzewo) doszło do wymiany e:o, a:o czy obniżenia artykulacji.
Z wyrazami szacunku,
Karolina
-
Wymowa nazwiska Vogel5.07.20185.07.2018Szanowni Państwo,
czy nazwisko Zygmunta Vogla wymawia się jako: [fogla], czy [wogla]?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Bruschetta [wym. brusketta]3.07.20183.07.2018Szanowni Państwo,
czy słowo bruschetta wymawia się [bruszetta], czy [brusketta]?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Dirichlet12.06.201812.06.2018Szanowni Państwo,
czy mógłbym prosić o podanie przybliżonej poprawnej wymowy nazwiska niemieckiego matematyka Petera Dirichleta? Na ogół słyszę [dirichlet], rzadziej: [diriślet]. Z kolei internetowa encyklopedia PWN podaje formę, która wygląda jeszcze inaczej (jakby przez „k”?), ale nie jestem pewien, jak to przeczytać i czy rzeczywiście powinno tak być.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Jensen dla Anglików6.06.20186.06.2018Szanowni Państwo,
mam jeszcze jedno pytanie związane z Jensenem, tym razem Johanem Jensenem (matematykiem duńskim). Polska wymowa nie budzi wątpliwości, a czy zwracając się do anglojęzycznych słuchaczy, powiemy po prostu [jensen] czy jakoś inaczej?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Syfilis 3.04.20183.04.2018Dzień dobry,
jak należy akcentować słowo syfilis – na drugiej czy na trzeciej sylabie od końca?
-
Zapis fonetyczny dla pierwszoklasistów3.04.20183.04.2018Ucząc dzieci w klasie pierwszej, napotkałam problem w głoskowaniu dotyczący ch/h. Chodzi konkretnie o to, jaki zapis głoski przyjąć w tłumaczeniu dzieciom – czy głoskę tę zapisujemy literą h czy dwuznakiem ch? Na fonetyce rozgraniczaliśmy sposób zapisu tej głoski ze względu na jej dźwięczność lub bezdźwięczność, ale zapis fonetyczny po pierwsze nie pokrywa się z literami alfabetu w tym przypadku, po drugie jest zbyt skomplikowany dla dzieci w tym wieku.
Pozdrawiam.
-
Jerozolimski 27.03.201827.03.2018Jak zaakcentować słowo jerozolimskie? Rozumiem, że w słowie Jerozolima pada akcent na trzecią sylabę od końca… ? A jak jest z odmianą?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam
Klaudia
-
Jak wymawiamy ę w wyrazie rękawiczka?7.02.20187.02.2018Szanowni Państwo,
zapytałem około 25 nauczycieli polonistów i pań edukacji wczesnoszkolnej, ile głosek ma słowo rękawiczka. Wszystkie panie po przegłoskowaniu udzieliły odpowiedzi 9 głosek. Głoskując wyodrębniły głoski: r-ę-k-a-w-i-cz-k-a. (należy zaznaczyć, że wymowa głoski „ę” różniła się w tych wypowiedziach i brzmiała od tej klasycznej „ę” do takiej zbliżającej się do „en”). Jednakże zawsze głoska „ę” traktowana była jako jedna głoska.
Zapytanie wynikało z faktu, że na podjętych przeze mnie studiach podyplomowych pani profesor zakwestionowała podaną przez mnie w tym słowie (rękawiczka) ilość/liczbę głosek (9 głosek), twierdząc, że głosek w tym słowie w zależności od wymowy jest 10: r-e- η-k-a-v'-i-č-k-a lub r-e-ł-k-a-v'-i'-č-k-a.
Oto uzasadnienie:
W słowie rękawiczka głoska [ę] stoi przed zwartą głoską [k], co powoduje zmianę sposobu artykulacji samogłoski nosowej [ę]. W rezultacie tego zjawiska fonetycznego zwanego upodobnieniem (w tym przypadku wstecznym) głoska [ę] będzie wymówiona najczęściej jako odnosowione [e] oraz tzw. nga, czyli tylnojęzykowe [n], lub jako [e] i półotwarta spółgłoska [ł]. Dlatego głoski w słowie rękawiczka, w zależności od tego jak je kto wymówi mogą być następujące: r-e- η-k-a-v'-i-č-k-a (liczba głosek 10) lub r-e-ł-k-a-v'-i'-č-k-a (liczba głosek 10).
Ze względu na zachodzące w języku polskim zjawiska fonetyczne kolejne głoski w słowie rękawiczka nie są zatem takie, jaki Pan wymienił. Ponadto nigdy nie będzie ich 9, jak Pan podaje, tylko 10.
Potwierdzenie można znaleźć choćby w następujących źródłach: M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2001; T. Karpowicz Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa, PWN 2009; E. Awramiuk, Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania po polsku, Białystok, Trans Humana 2006.
Moje poszukiwania odpowiedzi spowodowały znalezienie w Internecie – co nie jest potwierdzonym źródłem wiedzy – że o ile głoskę „ę” wymawiamy na różne sposoby w zależności jej położenia w wyrazie, to jednak traktujemy ją jako jedną głoskę, a nie wiele głosek.
Stąd moje pytanie do Państwa: ile głosek ma słowo rękawiczka? Mojej pytanie wynika również z faktu, że powinienem (powinniśmy) uczyć poprawnego głoskowania uczniów.
Z poważaniem
Piotr Dylewski
