Niedawno mimochodem na pytanie „Która jest godzina?” odpowiedziałem: „Jest wpół do dwudziestej”. Moje pytanie brzmi tak: czy popełniłem błąd językowy w mojej odpowiedzi?
Zazwyczaj wyrażenie wpół do występuje w połączeniu z tym potocznym sposobem podawania czasu, zawężonym do dwunastu liczebników odpowiadających godzinom. Czy użycie go z formalną normą podawania godzin jest błędem?

Problem dotyczy godziny. Czy przykładowo 8.30 to wpół do dziewiątej, w pół do dziewiątej czy pół do dziewiątej? Ostatniej z form zawsze używała moja polonistka i za każdym razem mnie ona raziła. Jak potocznie powiedzieć, że przyjdę o 8.30? „Przyjdę wpół/w pół/pół do dziewiątej’’ czy „Przyjdę o wpół/w pół/pół do dziewiątej’’?

W „Innym słowniku języka polskiego PWN” w haśle wpół jest przykład „Wyjął z teczki wpół wyblakłą kartkę papieru”. Ale jest też hasło wpół- jako cząstka tworząca przymiotniki. W „Nowym słowniku ortograficznym PWN” mamy więc hasła wpółobłąkany, wpółprzegniły itd. Szczególnie mnie intryguje, dlaczego inną miarę przyłożono do słów przegniły i wyblakły, skoro oba są takim samym przypadkiem gramatycznym – albo obydwa są przymiotnikami, albo (w zależności od szkoły) obydwa są imiesłowami biernymi.
Jeszcze lepszy przykład (bo dotyczący tego samego wyrazu) można znaleźć w „Słowniku języka polskiego” pod red. W. Doroszewskiego. W haśle wpół czytamy: „Zarzucił wędkę i wpół przymkniętymi oczami obserwował korek na wodzie"; ale oprócz tego jest osobne hasło wpółprzymknięty.
Przypomina to trochę problem pisowni nie z imiesłowami – w jednych kontekstach rozróżnienie między pisownią łączną i rozdzielną było istotne, kiedy indziej treści wyrażone przez jedno i drugie były niemal synonimiczne. Wygląda na to, że tu jest podobnie i że w zasadzie dałoby się obronić pisownię wpół przegniły wbrew słownikowemu rozstrzygnięciu. Czy jednak rzeczywiście? I co wtedy z przymiotnikami nie pochodzącymi od czasowników?
Proszę o wyjaśnienie tej trudności.
Dziękuję.

Witam.
Od pewnego czasu często słyszę w telewizji, że ktoś coś przeczytał w dzisiejszym Wproście. Czy słowo wprost się odmienia? Czy można tak odmieniać tytuł tego tygodnika? Byłoby to dla mnie wielkim zaskoczeniem. Jeśli to błąd – dlaczego usilnie propagowany przez redaktorów…?
Pozdrawiam, Małgorzata L.

Dzień dobry!
Czy wyrażenie w przeważającej większości należy traktować jako pleonazm?
Pozdrawiam

Dzień dobry,
czy słowo wprzód w znaczeniu 'najpierw' miało kiedykolwiek pisownię rozłączną? Jeśli tak, to kiedy?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam serdecznie

Czy zdanie „Dokument jest w przygotowaniu” jest poprawne? Czy raczej należy powiedzieć „Dokument jest przygotowywany”? Osoba, która zarzuciła mi, że pierwsze z tych zdań jest niepoprawne, jako przykład na poparcie swojej tezy stwierdziła, że nie można powiedzieć przecież „Kawa jest w robieniu”. Będę bardzo wdzięczny za pomoc w rozstrzygnięciu tego problemu.
Z góry dziękuję.
Z wyrazami szacunku
Marcin Jemioł

Szanowni Państwo,
czy oba poniższe sformułowania są poprawne?
1) choroba, w przypadku której bardzo się cierpi,
2) choroba, w której przypadku bardzo się cierpi.
Będę bardzo wdzięczny za odpowiedź.
Z poważaniem
Zbigniew Sepioł

Szanowni Państwo!
Czy w następujących zdaniach poprawne byłoby postawienie przecinka nie przed całym wyrażeniem w przypadku gdy, lecz przed słowem gdy?

1. Motyw, który zawsze musi być obecny, w przypadku gdy podstawowy akt prawny przewiduje uprawnienia wykonawcze.
2. Tekst, który należy zastosować, w przypadku gdy komitet jest już ustanowiony na mocy istniejących przepisów.
3. W przypadku gdy w odniesieniu do […] jest to uzasadnione szczególnie pilną potrzebą, […].

Czy w zdaniu: „Na wesele zaproszeni zostali: Kowalscy, Nowakowie, Kwiatkowscy, wraz z dziećmi” fragment wraz z dziećmi dotyczy tylko Kwiatkowskich, czy wszystkich zaproszonych?
Z poważaniem
Leszek Wdowiak