Szanowni Państwo,
Zawsze sądziłem, że aspekt jest cechą czasownika, a nie kwestią jego odmiany (podobnie jak rzeczownik „ma rodzaj”, a nie „odmienia się przez rodzaj”), i że owszem, czasowniki łączą się w pary aspektowe, ale nie oznacza to, że każdy swoją parę mieć musi. Tymczasem moje dziecko oznajmiło mi właśnie – tak uczone w szkole – że to jest „odmiana przez aspekt”. Nie wierzyłem, sprawdziłem, rzeczywiście ma w zeszycie napisane: „Czasowniki odmieniają się przez aspekt”.
Dla mnie różnica jest zasadnicza. Według mojego dotychczasowego rozeznania wziąć i brać to były dwa czasowniki, wprawdzie skojarzone w parę, ale osobne. Jeśli natomiast miałaby to być odmiana, to byłby to jeden i ten sam wyraz (tyle że właśnie odmieniany). Tylko która forma będzie wtedy podstawową – wziąć będzie brać odmienionym przez aspekt, czy też brać będzie odmienionym przez aspekt wziąć?
Poza tym jeśli to jest rzeczywiście odmiana, to wynikałoby z tego, że każdy czasownik (poza ewentualnymi wyjątkami) da się odmienić. Tu lista wyjątków byłaby chyba nazbyt długa, bo jak „odmienić” przez aspekt czasowniki: zobaczyć, dojrzeć, powłóczyć, siedzieć, mianować, wisieć, ciąć, rwać, drzeć, gadać, utkać (np. gobelin), pognać (dokądś), strzyc, biec, prać, ciec, płukać, razić, spacerować, bawić się, kołowacieć, kochać, lubić, szanować, podkochiwać się…
Proszę o pomoc, bo dziecko zadaje mi coraz trudniejsze pytania, a ja nie wiem, jak odpowiedzieć. Szukałem trochę po książkach (np. w Praktycznym słowniku poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży, str. 406) i raczej przyznałbym rację sobie, a nie nauczycielce, niemniej wolałbym zweryfikować swoją interpretację u źródła, zanim zacznę przestawiać dziecko, bo może to ja coś wiem nie tak, jak trzeba.
Serdecznie dziękuję.

Dzień dobry,

proszę o odpowiedź, która forma czasownika „wynosić” jest użyta poprawnie:

Suma składek na ubezpieczenie zdrowotne potrącona ze świadczenia w 2021 roku wyniosła/wynosiła 1.200,00 zł.

Proszę również o wskazanie błędu, który mogłam popełnić pisząc ten mejl. Bardzo dziękuję za odpowiedź.

Pozdrawiam

Witam serdecznie,
temat ten pojawiał się już wielokrotnie. Chodzi mi o odmianę nazwisk na zaproszeniach. Problem dotyczy kilku nazwisk i właśnie w ich odmianie prosiłabym o pomoc: K. i M. Buda, Pietruszka, Kłoda, Bielówka – Budów, Pietruszków itd.?
Mam również dylemat, czy w przypadku małżeństwa, w którym żona zachowała nazwisko rodowe i obecnie ma Stypa-Kłoda, a małżonek tylko Stypa, na zaproszeniu należy umieścić Sz. P. K. i M. Stypów.
Pozdrawiam

Dzień dobry.

Która forma czasownika „wynosić” jest poprawna:

„Suma składek zdrowotnych wypłacona w roku 2021 wyniosła/wynosiła 1500,00 zł”?

Bardzo dziękuję za odpowiedź.

Katarzyna

Posiadając przykładowy czasownik zarezerwowano (czas przeszły, aspekt dokonany), czy poprawne są następujące opisy oraz czy któryś ze sposobów opisu jest preferowany:
– czasownik dokonany w czasie przeszłym,
– czasownik w aspekcie dokonanym czasu przeszłego,
– czasownik w czasie przeszłym w aspekcie dokonanym?
Pozdrawiam i dziękuję za wszystkie udzielane w poradni odpowiedzi

Dzień dobry!

W gronie znajomych dyskutowaliśmy ostatnio temat odmiany czasownika potrafić, a konkretnie jego formy w czasie przyszłym, który z kolei był już przedmiotem pytania w Poradni: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/potrafie;11101.html. Skąd się bierze to, że forma złożona czasu przyszłego będę potrafił budzi wątpliwości autorów słownika poprawnej polszczyzny, jeśli dopuszczamy aspekt niedokonany czasownika potrafić?

Jest to szczególnie interesujące w kontekście przywołanego przez Państwa, dawniej używanego czasownika potrafiać. Skoro zmienił on pisownię i upodobnił się w ten sposób do potrafić, de facto nadając temu drugiemu aspekt niedokonany, to czemu zmiana pisowni nie miałaby mieć miejsca w przypadku złożonej formy czasu przyszłego: będę potrafiał przekształciłoby się wtedy w będę potrafił.

Taki sposób przedstawienia zagadnienia możliwy jest być może tylko w przypadku filologicznego dyletanctwa, do którego się przyznaję, niemniej opis ten wydaje mi się bardziej adekwatny niż stwierdzenie, że jeden czasownik zanikł, a drugi niezależnie nabył nowy aspekt. Powszechność użycia czasownika potrafić w aspekcie niedokonanym świadczy o tym, że potrafiać nie powinno było zaniknąć bez przeniesienia swojego znaczenia na nową formę, naturalne wobec tego wydaje się, by przeniosło i wzorzec odmiany, chyba że traktujemy potrafić jako swego rodzaju skamielinę językową, świadczącą o jego historii, ale niepodlegającą już żadnym adaptacjom w kwestii uzusu językowego.

A może problemem jest niezgodność pomiędzy tym, co sugeruje znaczenie czasownika w jego aspekcie niedokonanym, a tym, na co wskazuje jego morfologia?

Pozdrawiam
Karol Cwalina

Dzień dobry Państwu.
Mam pytanie dotyczące czasownika podobać się. Często słyszę, na przykład, po kinie, podobał mi się ten film. Ale mi się wydaje, że tu powinien być aspekt dokonany, to znaczy spodobał mi się ten film. Rozumiem, że Polacy mówią poprawniej, niż ja :) Ale dlaczego tu jest właśnie aspekt niedokonany i czy w ogóle nie mogę używać aspektu dokonanego?

Czym gramatycznie i co oznaczają sformułowania: (1) umowach zawieranych, (2) umowach zawartych?

umowy zawierane

Kontekst:
Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów Państwa Członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami.

Czym jest słowo zawieranych? Czy jest to strona bierna czasownika, czy imiesłów przymiotnikowy bierny (niedokonany żeński w liczbie mnogiej). Jak określa czynność? Czy jest to czynność dokonana czy niedokonana? A może jest to cecha umowy? Czy ta umowa jest już zawarta, czy jeszcze nie? Czy zdanie dotyczy umów już zawartych czy tylko zawieranych?

umowy zawarte

Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów Państwa Członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie używaniu nieuczciwych warunków w umowach zawartych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami.

Tu rozumiem, że jest to przymiotnik – pewna cechy umowy, która jest zawarta i wywołuje skutki prawne.

Z wyrazami szacunku,
Ryszard Styczyński

Dlaczego w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN hasło potrafić jest opatrzone dwoma kwalifikatorami: dk. albo ndk.? Czy to możliwe, by jeden czasownik miał dwa aspekty? Oraz dlaczego nie zaleca się analitycznej formy czasu przyszłego: będę potrafił?

Dzień dobry,
natknąłem się na wyraz anulowywanie. Czy to błąd? Czy czasownik (i rzeczownik odczasownikowy) anulować może mieć formę niedokonaną, podobnie jak np. zachować/zachowywać (zachowanie/zachowywanie), dostosować/dostosowywać (dostosowanie/dostosowywanie)?