duma������
  • Co może być powodem do dumy?
    10.04.2017
    10.04.2017
    Czy można być dumnym z bycia Polakiem, czarnym lub gejem? Czy to ma sens? W języku angielskim są gay pride i black pride, w polskim takie zestawienia są rzadsze, ale istnieje duma etniczna. Czy można być dumnym z faktu urodzenia się i wychowania w danym kraju, co jest niezależne od nas i nie jest też żadnym osiągnięciem? Wielu ludzi kwestionuje takie zwroty, twierdząc że nie mają sensu i dumnym można być wyłącznie z własnych osiągnięć. Chciałbym poznać Państwa (specjalistów od języka) zdanie.
  • Dzierżawczość w języku polskim
    22.03.2016
    22.03.2016
    Drodzy sąsiedzi,
    chciałbym zapytać o wyrażanie relacji dzierżawczych w języku polskim. W moim języku (czeskim) i w języku polskim są interesujące podobieństwa i różnice dotyczące posesywności.
    1. Dzierżawczość jest wyrażana zaimkiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
      Oba języki mają zaimki dzierżawcze: můj/mój, tvůj/twój, svůj/swój, náš/nasz, váš/wasz, čí/czyj .
      Oba języki mają też dopełniacz dzierżawczy w 3. osobie: jeho/jego, její/jej, ich/ich.
    2. Dzierżawczość jest wyrażona odmienionym rzeczownikiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
      W obu językach jest tu dopełniacz: můj otec – dům mého otce, mój ojciec – dom mojego ojca, drahý přítel – dům drahého přítele, drogi przyjaciel – dom drogiego przyjaciela
    3. Oprócz tego w języku czeskim są przymiotniki dzierżawcze: otec – otcův dům, přítel – přítelův dům, których nie ma w polskim. Co ciekawe, język czeski odróżnia wyrażenia typu otcův dům od wyrażeń typu dům mého otce – nie możemy powiedzieć můj-otcův dům.
      Zauważyłem w języku polskim takie słowa jak Kraków (= ‘należący do Kraka?), Janów (dom), Cieszyn.

    W związku z tym mam pytania:
    • Jakie są historyczne formy wyrażania dzierżawczości w dawnym języku polskim (rzeczowniki, przymiotniki dzierżawcze, dopełniacz dzierżawczy)?
      Czy używaliście kiedyś wyrażeń typu ojców dom?
    • Kiedy i jak rozwinęły się one do obecnej postaci?
    • Co się kryje za dychotomią zaimków (dopełniacz dla 3. osoby versus zaimki dzierżawcze dla pozostałych osób)?
    Serdecznie dziękuję za odpowiedź
    Jan Zidek
  • Pochodzenie nazwy rzeki Kacza w Gdyni

    23.12.2020
    23.12.2020

    Proszę o pomoc w sprawie ustalenia etymologii nazwy rzeki Kacza w Gdyni. Rzeka pod tą nazwą wzmiankowana jest już w 1236 roku jako Cacza i Kacza. Raczej nie może chodzić tu o kaczkę, gdyż to słowo pojawiło się dopiero w XIV wieku. Prawdopodobnie jest to nazwa swojska – ludowa. Czy może nawiązywać do imienia Katarzyna lub czasownika kakać? Dziękuję za wszelkie wskazówki.


    Pozdrawiam

    Anna Purtkowska

  • nazwy mieszkańców miast
    3.06.2002
    3.06.2002
    Dzień dobry,
    Starszy Pan, który pochodzi z Jarosławia, przygotowuje do druku wspomnienia. Pisze „my Jarosławiacy”, „wiadomo, że to Jarosławiak” etc. Czy mogę tego nie poprawiać [zgodnie z zasadami ortografii], to wyraża Jego stosunek emocjonalny, Jego dumę, poczucie przynależności do owej wspólnoty, którą tworzą mający związek z przedwojennym Jarosławiem.
    Dziękuję, mz
  • Człowiek – osoba dorosła?
    30.05.2016
    30.05.2016
    Od dłuższego czasu nurtuje mnie to, dlaczego jako jedno ze znaczeń słowa człowiek w SJP PWN podane jest ‘osoba dorosła’.
    Nie słyszałem nigdy, żeby jak ktoś mówił o człowieku, miał na myśli jedynie „osobę dorosłą”. Człowiek wydaje się pojęciem uniwersalnym, odnoszącym się do wszystkich istot ludzkich – zarówno dzieci (nawet dzieci nienarodzonych), dorosłych, jak i osób w podeszłym wieku.
    Czy mógłbym prosić o wyjaśnienie tej kwestii? Dziękuję.
  • odmiana imion, nazwisk i przydomków żydowskich
    18.09.2014
    18.09.2014
    Szanowni Państwo,
    w jaki sposób należy odmieniać występujące w żydowskich imionach człony Cwi i ha-Lewi (np. Sabbataj Cwi, Chacham Cwi Aszkenazi, Jeszaja ha-Lewi Horowic, Icchak ben Mordechaj ha-Lewi) oraz przydomek Baal Szem Tow?
    Z wyrazami szacunku
    Barbara Linsztet
  • Wymowa i odmiana zapożyczeń francuskich

    15.04.2023
    15.04.2023

    Szanowni Państwo,

    dlaczego według WSO PWN rzeczownik camembert, który przecież wymawiamy [kamãber], odmienia się jak koncert? Czy nie należałoby podać przy nim takiej samej odmiany jak w przypadku spolszczonego wariantu kamamber (oczywiście z zachowaniem właściwej ortografii)?


    Pozdrawiam serdecznie

    Wieloletni Czytelnik Poradni

  • austro-węgierskość
    4.03.2020
    4.03.2020
    Czy rzeczownik od przymiotnika austro-węgierski będzie miał postać austro-węgierskość czy austrowęgierskość?
  • Deptam czy depczę?

    4.06.2020
    4.06.2020

    Chodzi o formy typu deptam. W 2005 r. p. Artur Czesak napisał, że „warto by dokonać analizy nasuwających wątpliwości czasowników i być może normę zliberalizować” https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Plukasz-Plucze;6414.html.

    Minęło 15 lat. Czy coś się w tym temacie dzieje? Czy ktoś analizuje, liberalizuje? W jakim trybie i kiedy takie decyzje normatywne są podejmowane?

    Od czterech lat deptam jest w Wiktionary https://pl.wiktionary.org/wiki/depta%C4%87 i w Słowniku gramatycznym języka polskiego http://sgjp.pl/leksemy/#255636

  • Gwiezdne wojny
    17.11.2009
    17.11.2009
    Witam!
    Mam pytanie dotyczące Gwiezdnych wojen (tytuły filmów SF). Czy jest możliwe pisanie Wojen wielką literą, np. na stronach fanów? Znalazłam takie coś: „Użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych jest indywidualną sprawą piszącego”. Czy jeśli nazwy Gwiezdne wojny nie używa się jako tytułu, ale jako nazwy rzeczy z tym związanych, można pisać Wojny dużą? Chodzi mi o Gwiezdne Wojny jako zbiór filmów, książek, komiksów, figurek, zabawek itp.
    Pozdrawiam, Monilip
    PS. 500 znaków to strasznie mało.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego