ludwik
  • Sonata fortepianowa nr 8 c-moll op. 13 Ludwiga van Beethovena, ale: sonata Patetyczna (Ludwika van) Beethovena
    10.05.2018
    10.05.2018
    Temat zapisu nazw utworów muzycznych był już nieraz poruszany (m.in. sam o to pytałem), ale nadal mam wątpliwości. Napiszemy sonata Patetyczna, ale czy sonata Patetyczna Beethovena? Pytam w nawiązaniu do porady https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Etiuda-As-dur-Chopina;18045.html. Rozumiem, że w tym wypadku dodanie nazwiska nic nie zmienia, gdyż pełna nazwa to: Sonata fortepianowa nr 8 c-moll op. 13 Ludwiga… Podobnie zarówno etiuda Rewolucyjna, jak i etiuda Rewolucyjna Chopina. Czy tak?
  • Gadu-gadu, a walizka po peronie skacze
    29.06.2012
    29.06.2012
    W Polityce z 23 marca 2002 Ludwik Stomma napisał m.in.: „I taką właśnie porę roku wybrał nasz ukochany minister zdrowia, by zrobić istny podrzut myszaty (jest i taka ohyda), ogłaszając, iż środki antykoncepcyjne nie będą refundowane. Oczywiście gadu-gadu, a walizka po peronie skacze (…)”. Jakie jest źródło owego powiedzenia o skaczącej walizce? Wielu 50- i 60-latków z mojego otoczenia go używa.
  • francuskie tytuły arystokratyczne
    26.08.2002
    26.08.2002
    Drodzy Państwo!
    Mam problem, który nie dotyczy może bezpośrednio pisowni polskiej, ma z nią jednak związek. Otóż chodzi o zasady pisowni imion i tytułów arystokratycznych osób spoza Polski.
    Wiem, że ogólne zasady pisowni imion wymagają, aby imiona postaci panujących (np. królów) lub funkcjonujących powszechnie w polskiej świadomości (np. Joanna d'Arc) spolszczać, zaś pozostałe pozostawić w formie oryginalnej. Tak przedstwia się sytuacja w większości książek, z którymi miałem do czynienia. Jadnakże prof. W. Dworzaczek w swojej Genealogii (zestaw tablic genealogicznych rodów panujących w Polsce i krajach ościennych) ominął powyższą zasadę, spolszczając bez wyjątku wszystkie imiona. Wydaje mi się, że w tym przypadku zabieg ten nadał zestwieniom genealogicznym przejrzystości – jest więc uzasadniony.
    Gorzej sprawa przedstawia się z tytułami arystokratycznymi. W różnych publikacjach spotkałem się z różną ich pisownią. Np. w biografii Ludwik XVI pióra Jana Baszkiewicza (Wrocław 1983) sam król, przed objęciem władzy, nosi tytuł księcia Berry. Natomiast jego bratanek, który nigdy władzy nie objął, tytułowany jest już księciem (diukiem) de Berry. Przytoczę jeszcze jeden przykład. W powyższej książce brat Ludwika XVI (przyszły Karol X) tytułowany jest hrabią Artois, natomiast w biografii Karola X autorstwa José Cabanisa (W-wa 1981)- hrabią d'Artois. Takie przykłady można zresztą mnożyć w nieskończność.
    I tutaj pojawia się mój problem i moje pytanie. Opracowuję właśnie tablicę genealogiczną francuskiej dynastii Burbonów. Pojawia się tam mnóstwo osób zarówno panujących, jak i posiadających czysto tytularne godności arystokratyczne, wiele odsób, które są Polakom znane dobrze jak i nie. Jak postąpić w takiej sytuacji? Być może w przypadku tytułów obowiązuje podobna zasada jak i w przypadku imion? A jeśli tak, to czy dla zachowania przejrzystości mogę zrezygnować z przedrostków de, d' itp.?
    Proszę Państwa o sprecyzowanie zasad obowiązujących w przedstawionych przeze mnie przypadkach i z góry dziękuję za odpowiedź.

    Z poważaniem
    Przemo Jaworski
  • Mocio

    21.10.2023
    14.10.2023

    Dzień dobry,

    chciałbym zapytać o zdrobnienie imienia „Mocio”, od jakiego imienia pochodziło?

    Można je znaleźć np. wielokrotnie w książce „Wspomnienia kadeckie w listach jenerała Alexandra Hauke”:

    „Dzieci znoszą mi stosy zeszytów do przejrzenia i liniowania, następuje czytanie i deklamacya, potem rozpoczynam dictando Ludwisiowi i Celusi; mały Mocio pisze przez ten czas kaligrafią, dalej idą rysunki”.

  • Poradnik poprawnej wymowy w języku polskim

    16.02.2024
    16.02.2024

    Korzystam na co dzień z zielonego słownika poprawnej polszczyzny. Obecnie szukam jakiegoś dodatkowego produktu, gdzie mógłbym sprawdzić precyzyjnie zasady wymowy w języku polskim. W pracy spotykam się z problemem hiperdykcji wśród mówców i potrzebuję źródła rzetelnej wiedzy na ten temat, aby rozwiewać wszelkie wątpliwości.


    W zielonym słowniku są oczywiście wyjaśnienia dla takich przykładów jak „sześćset” (wymawiać: „sześset”) i tym podobne. Natomiast zagadnienia, które mnie interesują, dotyczą np. wymowy zbitek jak w poniższym zdaniu:

    „Jak oni z zaangażowaniem śpiewają!”

    Jeden mówca powie płynnie „jakoni”, a drugi mocno oddzieli „k” od „o”, atakując „o” w ostry sposób, a nie w miękki i łagodny, jak pierwszy mówca.

    Jeden mówca powie „zzangażowaniem”, przedłużając po prostu pojedyncze „z”, a drugi odbije jedno „z” od drugiego z pewną cezurą.

    Chciałbym znaleźć porady dotyczące tego typu problemów, być może podparte opiniami językoznawców sugerującymi korzystniejszą wymowę.

    Czy w Państwa księgarni jest pozycja, która byłaby odpowiednim dla mnie rozwiązaniem?

    Z poważaniem

  • Wart Pac pałaca…
    25.07.2002
    25.07.2002
    Co oznacza powiedzenie: „Wart Pac pałaca, a pałac Paca”? W jakim kontekście można się nim posłużyć?
  • Wołać po nazwisku?
    22.01.2010
    22.01.2010
    Witam,
    ostatnio spotkałam się z opinią, że zwrot Panie Pawle Kanio jest niepoprawny. Chodzi o odmianę nazwiska w tym wyrażeniu – czy jest to forma użyta poprawnie, czy też nie? Bardzo proszę o odpowiedź.
    Pzdr.
  • chory na zespół?

    2.04.2022
    14.01.2011

    Dzień dobry Państwu.

    Czy można powiedzieć, że ktoś jest chory na zespół Downa, czy raczej że jest dotknięty zespołem Downa?

    Wszystkiego najlepszego w nowym roku!

    Ludwik

  • diukowa

    22.11.2023
    15.11.2023

    Mam problem z zapisem tytułu diuk w rodzaju żeńskim. Czy poprawna forma brzmi diukowa? W polskiej literaturze często stosuje się ten tytuł zamiennie z księciem, co wydaje mi się niezbyt fortunnym zabiegiem, ponieważ słowa prince i duke w języku angielskim mają osobne znaczenie.

    Pozdrawiam.

  • Frankie i Luke
    28.06.2006
    28.06.2006
    Według jakich wzorów należy odmieniać imiona Frankie oraz Luke? Według Nowego słownika ortograficznego PWN w imionach, w których końcowa część imienia ma wymowę różną od pisowni, końcówkę fleksyjną oddziela się od zasadniczej części imienia apostrofem. Czy powinno być zatem Frankie’ego, Frankie’emu? Może jednak bez apostrofu – Frankiego, Frankiemu, Frankiem?
    Mam również problem z zapisem imienia Luke w narzędniku. Z apostrofem czy bez?
    Z góry dziękuję za pomoc i pozdrawiam.
    Piotr
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego