około
-
Jak wymawiamy ę w wyrazie rękawiczka?7.02.20187.02.2018Szanowni Państwo,
zapytałem około 25 nauczycieli polonistów i pań edukacji wczesnoszkolnej, ile głosek ma słowo rękawiczka. Wszystkie panie po przegłoskowaniu udzieliły odpowiedzi 9 głosek. Głoskując wyodrębniły głoski: r-ę-k-a-w-i-cz-k-a. (należy zaznaczyć, że wymowa głoski „ę” różniła się w tych wypowiedziach i brzmiała od tej klasycznej „ę” do takiej zbliżającej się do „en”). Jednakże zawsze głoska „ę” traktowana była jako jedna głoska.
Zapytanie wynikało z faktu, że na podjętych przeze mnie studiach podyplomowych pani profesor zakwestionowała podaną przez mnie w tym słowie (rękawiczka) ilość/liczbę głosek (9 głosek), twierdząc, że głosek w tym słowie w zależności od wymowy jest 10: r-e- η-k-a-v'-i-č-k-a lub r-e-ł-k-a-v'-i'-č-k-a.
Oto uzasadnienie:
W słowie rękawiczka głoska [ę] stoi przed zwartą głoską [k], co powoduje zmianę sposobu artykulacji samogłoski nosowej [ę]. W rezultacie tego zjawiska fonetycznego zwanego upodobnieniem (w tym przypadku wstecznym) głoska [ę] będzie wymówiona najczęściej jako odnosowione [e] oraz tzw. nga, czyli tylnojęzykowe [n], lub jako [e] i półotwarta spółgłoska [ł]. Dlatego głoski w słowie rękawiczka, w zależności od tego jak je kto wymówi mogą być następujące: r-e- η-k-a-v'-i-č-k-a (liczba głosek 10) lub r-e-ł-k-a-v'-i'-č-k-a (liczba głosek 10).
Ze względu na zachodzące w języku polskim zjawiska fonetyczne kolejne głoski w słowie rękawiczka nie są zatem takie, jaki Pan wymienił. Ponadto nigdy nie będzie ich 9, jak Pan podaje, tylko 10.
Potwierdzenie można znaleźć choćby w następujących źródłach: M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2001; T. Karpowicz Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa, PWN 2009; E. Awramiuk, Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania po polsku, Białystok, Trans Humana 2006.
Moje poszukiwania odpowiedzi spowodowały znalezienie w Internecie – co nie jest potwierdzonym źródłem wiedzy – że o ile głoskę „ę” wymawiamy na różne sposoby w zależności jej położenia w wyrazie, to jednak traktujemy ją jako jedną głoskę, a nie wiele głosek.
Stąd moje pytanie do Państwa: ile głosek ma słowo rękawiczka? Mojej pytanie wynika również z faktu, że powinienem (powinniśmy) uczyć poprawnego głoskowania uczniów.
Z poważaniem
Piotr Dylewski
-
Jeszcze o Maryli12.01.200612.01.2006Podają Państwo, że jedynym zdrobnieniem imienia Maryla jest Marylka. Ale przecież zdrobnienia to nie terminy naukowe i w każdym języku rodzinnym tworzymy ich wiele. Moja córka ma na imię Stanisława. Używam około 30 zdrobnień tego imienia. I nikt mi nie zabroni.
Pozdrawiam,
Grzegorz Filip -
język, naród, państwo24.11.200424.11.2004Nowy słownik poprawnej polszczyzny podaje, że przymiotnika ormiański używamy w odniesieniu do narodu, a armeński – w odniesieniu do państwa. Czy wobec tego język jest armeński czy ormiański? Czy język należy odnosić do narodu czy do państwa?
-
Język polski a masoneria6.12.20146.12.2014Szanowni Państwo,
pewien popularny polityk stwierdził niedawno, że o zaprzestaniu spolszczania imion obcokrajowców w polskojęzycznych tekstach zadecydowała około pół wieku temu masoneria. Czy tak było naprawdę? Jaki jest faktyczny wpływ masonerii na kształt języka polskiego?
Pozdrawiam
Andrzej -
kircha11.09.201411.09.2014Szanowna Redakcjo,
czy słowo kircha (jako synonim protestanckiej świątyni) można/należy traktować jako określenie pejoratywne bądź obraźliwe?
Z szacunkiem i podziękowaniem za codzienną inspirację do rozmyślań o języku
Bartek, stały czytelnik -
Liczymy czas… 26.11.201826.11.2018Szanowna Poradnio,
Dziękuję za pomoc. Rozumiem, że za rok to za około 12 miesięcy, jeśli mówię o innych okresach to jestem nieprecyzyjne, ok. Używa się natomiast określenia za rok, za dwa lata itd. liczbowo do określenia rocznika, prawda? Czy jest to poprawne? Bo nie myślę wtedy o znaczeniu 12-miesięcznym. I ostatecznie jeśli rozmówcy się rozumieją to kontekst z za rok, może zrobić znaczenie za rok liczbowo dla rocznika, albo po tym roku? Wiem, że rok to 12 miesięcy, dzień 24h.
-
Lunch box czy lunchbox?17.11.201717.11.2017Szanowni Państwo,
przygotowuję tekst o pudełkach na wynos, tzw. lunch boxach. Mam jednak całe mnóstwo wątpliwości związanych z pisownią tego słowa. Lunch box czy lunchbox? Lunch boksach czy lunch boxach, a może lunchboxach albo lunch boksach? I co z lunchboksowymi (lunchboxowymi)?
Proszę o pomoc.
-
Michalina i Jowita2.02.20062.02.2006Ja właściwie tylko do pana Grzeni à propos kwestii imienniczych. Po pierwsze, w Naszych imionach pisze Pan, że Michalina pojawiła się jako imię w XX wieku. Tymczasem w różnych dokumentach znalazłam co najmniej 5 Michalin urodzonych około 1830. Po drugie – czy Jowita to rzeczywiście imię męskie?
-
Miejscowość Gaj10.06.201910.06.2019Szanowni Państwo!
Pochodzę z małej wsi pod Krakowem o pięknej nazwie Gaj. Choć nazwa ta wydaje się być prosta i naturalna, to od lat budzi spory. Problem pojawia się w dopełniaczu. Zwyczajowa forma, której używają mieszkańcy to Jadę do Gaja, co budzi konsternację u osób, które wcześniej się z taką odmianą nie spotkały. Równocześnie forma Jadę do Gaju zyskuje na popularności. Czy odmianę do Gaja da się uzasadnić? Czy należy traktować ją jako anachronizm? Wreszcie, która forma jest poprawna?
-
nazwa adresata w liście1.07.20121.07.2012Witam.
Zastanawiam się, czy powszechnie stosowane w listach oficjalnych wyrównanie adresata i pożegnania wraz z podpisem do prawej jest kwestią uzusu, czy jest może gdzieś skodyfikowane? Jak się Państwo zapatrują na korespondencję oficjalną z jednostronnym wyrównaniem wszystkiego do lewej?
Pozdrawiam.