panowanie
  • Przydawki

    2.04.2022
    2.04.2022

    Czy przydawka w funkcji orzecznika w orzeczeniu imiennym staje się wyłącznie orzecznikiem, czy nadal pozostaje też przydawką? Przykład zdania: Panowanie narratora nad światem jest zróżnicowane. Ile tu przydawek, dwie czy trzy?

  • imperium osmańskie czy Imperium Osmańskie?
    6.03.2008
    6.03.2008
    Szanowni Państwo!
    Chciałbym spytać, jakie względy zadecydowały o tym, że w Słowniku ortograficznym PWN przyjęto pisownię nazwy imperium osmańskie małymi literami. Jeśli się nie mylę, imperium osmańskie to nie tylko zwyczajowe określenie okresu i obszaru panowania dynastii Osmanów, ale również nazwa własna stworzonego przez nich państwa (tur. Osmanli Imparatorlugu). Czy w takim znaczeniu nie wypadałoby zapisywać jej wielkimi literami?
    Z góry dziękuję,
    Leszek Kwiatkowski
  • Legizm i legiści
    15.04.2019
    15.04.2019
    Szanowni Państwo,
    Treść mojego pytania dotyczy pojęcia pochodzącego z języka obcego. Chodzi o kwestię tak zwanego legizmu – ideologii funkcjonującej w starożytnych Chinach. W języku chińskim funkcjonuje on jako Fǎjiā.
    W fachowej literaturze, w języku angielskim, określa się go mianem legalism. Niemniej, w polskiej literaturze naukowej, pojęcie legalizm zwyczajowo pojmuje się jako „ścisłe przestrzeganie prawa/państwo prawa/ zasadę praworządności”. Chińskie pojęcie określa się raczej jako legizm. Muszę nadmienić jednak, że założenia Fǎjiā w istocie spełniają powyższe kryteria definicji.
    Moje pytanie dotyczy dopuszczalności stosowania słowa „legalizm” właśnie w kontekście Fǎjiā. W literaturze przedmiotu można natknąć się na różnorodne formy, jednakże samemu redagując pracę naukową wolałbym oprzeć się na wykładni Poradni Językowej.
  • Co go obudziło i otrzeźwiło, czyli o zgodzie podmiotu z orzeczeniem
    23.09.2019
    23.09.2019
    Dzień dobry,
    ktoś został obudzony przez dwa niezależne bodźce. Czy poprawne będzie zdanie: Obudził go szelest unoszonej pościeli i uczucie… czy też Obudziły go szelest unoszonej pościeli i uczucie… Analogicznie: Do końca otrzeźwił go dopiero panujący na zewnątrz mróz i świadomość późnej pory czy Do końca otrzeźwiły go dopiero panujący na zewnątrz mróz i świadomość późnej pory.

    Z góry dziękuję za pomoc
  • Dlaczego państwo to państwo?

    27.03.2021
    27.03.2021

    Jako historyka i polonisty zastanawia mnie pochodzenie słowa państwo, zwłaszcza w kontekście dwuznaczności tego słowa. Mówimy przecież państwo Kowalscy, ale i państwem jest Polska. Dlaczego tak jest?

  • francuskie tytuły arystokratyczne
    26.08.2002
    26.08.2002
    Drodzy Państwo!
    Mam problem, który nie dotyczy może bezpośrednio pisowni polskiej, ma z nią jednak związek. Otóż chodzi o zasady pisowni imion i tytułów arystokratycznych osób spoza Polski.
    Wiem, że ogólne zasady pisowni imion wymagają, aby imiona postaci panujących (np. królów) lub funkcjonujących powszechnie w polskiej świadomości (np. Joanna d'Arc) spolszczać, zaś pozostałe pozostawić w formie oryginalnej. Tak przedstwia się sytuacja w większości książek, z którymi miałem do czynienia. Jadnakże prof. W. Dworzaczek w swojej Genealogii (zestaw tablic genealogicznych rodów panujących w Polsce i krajach ościennych) ominął powyższą zasadę, spolszczając bez wyjątku wszystkie imiona. Wydaje mi się, że w tym przypadku zabieg ten nadał zestwieniom genealogicznym przejrzystości – jest więc uzasadniony.
    Gorzej sprawa przedstawia się z tytułami arystokratycznymi. W różnych publikacjach spotkałem się z różną ich pisownią. Np. w biografii Ludwik XVI pióra Jana Baszkiewicza (Wrocław 1983) sam król, przed objęciem władzy, nosi tytuł księcia Berry. Natomiast jego bratanek, który nigdy władzy nie objął, tytułowany jest już księciem (diukiem) de Berry. Przytoczę jeszcze jeden przykład. W powyższej książce brat Ludwika XVI (przyszły Karol X) tytułowany jest hrabią Artois, natomiast w biografii Karola X autorstwa José Cabanisa (W-wa 1981)- hrabią d'Artois. Takie przykłady można zresztą mnożyć w nieskończność.
    I tutaj pojawia się mój problem i moje pytanie. Opracowuję właśnie tablicę genealogiczną francuskiej dynastii Burbonów. Pojawia się tam mnóstwo osób zarówno panujących, jak i posiadających czysto tytularne godności arystokratyczne, wiele odsób, które są Polakom znane dobrze jak i nie. Jak postąpić w takiej sytuacji? Być może w przypadku tytułów obowiązuje podobna zasada jak i w przypadku imion? A jeśli tak, to czy dla zachowania przejrzystości mogę zrezygnować z przedrostków de, d' itp.?
    Proszę Państwa o sprecyzowanie zasad obowiązujących w przedstawionych przeze mnie przypadkach i z góry dziękuję za odpowiedź.

    Z poważaniem
    Przemo Jaworski
  • I państwo moskiewskie, i Państwo Moskiewskie
    25.06.2018
    25.06.2018
    Szanowni Państwo,
    czy wyrażenie państwo moskiewskie w takim znaczeniu jak: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/moskiewskie-panstwo;3943711.html nie powinno być w całości zapisywanie wielkimi literami?

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • kuklik, ale jaki?
    8.06.2011
    8.06.2011
    Chciałbym prosić o poradę z zakresu nazewnictwa. Chodzi o polską nazwę rośliny Geum urbanum. W języku polskim funkcjonują dwa tłumaczenia. Panuje zgoda co do pierwszego członu (kuklik), ale w tłumaczeniu drugiej części panują rozbieżności (pospolity lub zwykły). Według mnie słowo pospolity ma znaczenie pejoratywne. Będę wdzięczny za informację, czy używanie wyłącznie nazwy kuklik zwykły będzie w pełni zgodne z panującymi zasadami językowymi.
    Ta piękna roślina zasługuje na szacunek.
  • o pogodzie
    11.06.2001
    11.06.2001
    Czy powinno się mówić „Była ładna pogoda”, czy „Panowała ładna pogoda"?
  • augustyński, augustiański

    19.01.2023
    19.01.2023

    Dzień dobry!

    Mam takie pytanie: jak będzie brzmiał przymiotnik od Augustyn (św. Augustyn z Hippony)? Od Augusta brzmi augustyński, czy więc tak samo, czy może augustiański (jak od augustianina)? Np. w zdaniu: „ Jan Kalwin był częścią długiej linii myślicieli, którzy oparli swoją doktrynę predestynacji na augustiańskiej interpretacji św. Pawła”.

    Dziękuję i pozdrawiam całą Redakcję

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego