Szanowna Poradnio!
Czy poniższe zdania są zapisane poprawnie, czy też przed słowem to należałoby (można by?) postawić przecinek? „Błędy ortograficzne, względnie literówki to rzadkość”, „Błędy ortograficzne, jak również interpunkcyjne to istna zmora”, „Interpunkcja, czyli przestankowanie to jego pięta achillesowa”.
Z góry dziękuję za odpowiedź.

Ostatnio przeczytałam w gazecie, że dworzec „jest uznawany za biały kruk”. Czy nie byłoby poprawniej: „Jest uznawany za białego kruka”?

Szanowna Poradnio,
jaki jest dopełniacz liczby mnogiej słowa cywil? Cywilów czy może być cywili? Np. w przypadku jednostki ciśnienia paskal używa się powszechnie paskali, a nie paskalów. Czy odmiana obu wyrazów to ten sam problem gramatyczny?

Drodzy sąsiedzi,
chciałbym zapytać o wyrażanie relacji dzierżawczych w języku polskim. W moim języku (czeskim) i w języku polskim są interesujące podobieństwa i różnice dotyczące posesywności.

1. Dzierżawczość jest wyrażana zaimkiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
   Oba języki mają zaimki dzierżawcze: můj/mój, tvůj/twój, svůj/swój, náš/nasz, váš/wasz, čí/czyj .
   Oba języki mają też dopełniacz dzierżawczy w 3. osobie: jeho/jego, její/jej, ich/ich.
   
2. Dzierżawczość jest wyrażona odmienionym rzeczownikiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
   W obu językach jest tu dopełniacz: můj otec – dům mého otce, mój ojciec – dom mojego ojca, drahý přítel – dům drahého přítele, drogi przyjaciel – dom drogiego przyjaciela
3. Oprócz tego w języku czeskim są przymiotniki dzierżawcze: otec – otcův dům, přítel – přítelův dům, których nie ma w polskim. Co ciekawe, język czeski odróżnia wyrażenia typu otcův dům od wyrażeń typu dům mého otce – nie możemy powiedzieć můj-otcův dům.
   Zauważyłem w języku polskim takie słowa jak Kraków (= ‘należący do Kraka?), Janów (dom), Cieszyn.

W związku z tym mam pytania:

• Jakie są historyczne formy wyrażania dzierżawczości w dawnym języku polskim (rzeczowniki, przymiotniki dzierżawcze, dopełniacz dzierżawczy)?
  Czy używaliście kiedyś wyrażeń typu ojców dom?
• Kiedy i jak rozwinęły się one do obecnej postaci?
• Co się kryje za dychotomią zaimków (dopełniacz dla 3. osoby versus zaimki dzierżawcze dla pozostałych osób)?

Serdecznie dziękuję za odpowiedź
Jan Zidek

Szanowni Państwo!
Z uprzejmą prośbą zwraca się Helena Kazancewa – wykładowca języka polskiego z Białorusi.
Mam kłopot z wyjaśnieniem moim studentom tego, jak się tworzy formy trybu rozkazującego. A właśnie co dotyczy czasowników kończących się zbiegiem spółgłosek, ostatnią z których jest spółgłoska wargowa.
W podręcznikach dla obcokrajowców, które są mi dostępne, używa się dwóch reguł:
1. Jeśli temat czasownika kończy się spółgłoską wargową, przy tworzeniu rozkaźnika temat twardnieje: zrób, kip, mów itd.
2. Jeśli temat czasownika kończy się zbiegiem spółgłosek albo nie tworzy sylaby, dodaje się sufiks –ij (-yj): rwij, śpij, drzyj, zamknij, marznij, poślij.
Wytłumaczywszy w ten sposób (byłam pewna, że powiedziałam wszystko), przy układaniu testu sprawdzającego zastosowałam między innymi czasowniki: martwić się, nakarmić, załatwić, wątpić, zrozumieć i poprosiłam o utworzenie form trybu rozkazującego od nich.
Zgłupiałam, kiedy, zacząwszy sprawdzać, zobaczyłam formy, utworzone od tych czasowników za pomocą sufiksu –ij. Studenci zrobili niby wg reguł (przynajmniej tych, które podałam), a mimo to, zrobili źle.
Może gdzieś w gramatykach jest taka reguła (której nie spotykałam, nie znam), że przy tworzeniu trybu rozkazującego sufiksu –ij nie dodaje się do tematów, zakończonych zbiegiem spółgłosek, jeżeli ostatnią spółgłoską tego zbiegu jest spółgłoską wargową? Czy ja mogę podać to studentom jako regułę, czy to jest zbieg okoliczności, i zdarzyło mi się w jednym zadaniu przez przypadek nazbierać tyle wyjątków? Czy istnieją jeszcze podobne przykłady? Może to tylko jakaś tendencja, dopiero obserwacja, którą trzeba by sprawdzić, zanim będzie się opowiadać z pewnością?
I, zresztą jak wyjaśnić sytuację z parą aspektową rozumieć – zrozumieć, gdzie oba czasowniki należą do IV (III) koniugacji (poprzednie „kłopotliwe” słówka należały do II), przy czym forma rozumiej jest utworzona zgodnie z regułami od tematu 3 os. l.mn. (rozumieją), formę zrozumiej uważa się za dopuszczalną (choć miałaby być taka wg reguły), a zrozum jest formą normalną i powszechną? Co jest z czasownikiem weź (I), utworzonym od tematu weźm’, gdzie spółgłoska wargowa w wygłosie ginie? Czy to jest jedyny wyjątek, czy istnieją podobne czasowniki?
Przepraszam Państwa za kłopot i długie tłumaczenie, wiem, że zadaję chyba niełatwe pytanie. Bardzo proszę o pomoc.
Z serdeczną wdzięcznością,
Helena Kazancewa

Jak odmienić potoczne słowo gościu? Tak samo jak gość?

Z poważaniem
Paweł

1. Czy określenie pogrzebać w grobie można zaliczyć do tautologii i czy jest to poważny błąd?
2. Jakie zasady obowiązują przy zaczynaniu zdania od i? Ktoś uznaje to za poważny błąd, ja twierdzę, że jest to rzadkość, niemniej dopuszczalna i spotykana, przy czym opieram się na dwu zdaniach:
„I tak na przykład przecinek i kropka sygnalizują przerwy w mówieniu” (Nowy Słownik Ortograficzny PWN).
„I w tym zakresie dokonał rzeczy godnych pamięci” (W. Tatarkiewicz, Historia Filozofii).

Z poważaniem,
Paul Jaworski

Szanowni Państwo,
interesuje mnie zapis liczebników w prozie. Który zapis będzie poprawny?

• skazano ich na dwa lata–pięć lat; siedem i pół tysiąca–dwadzieścia pięć tysięcy
  czy
  
• skazano ich na dwa–pięć lat; siedem i pół–dwadzieścia pięć tysięcy?
  

Rozumiem, że dwadzieścia–pięćdziesiąt tysięcy ludzi może być mylące: nie wiadomo, czy chodzi o dwadzieścia czy dwadzieścia tysięcy?

Pozdrawiam
Katarzyna C.

Szanowni Państwo,

mam pytanie o odmianę słowa koral  w znaczeniu koralowca. Chodzi mi szczególnie o dopełniacz liczby mnogiej. W dwóch słownikach języka polskiego z 1988 r. znalazłem informację, że dopuszczalne są formy -li oraz -ów. Z kolei w starszym słowniku poprawnej polszczyzny jest tylko -li, natomiast -ów zaznaczone jest jako rzadkość. Zatem, której formy należy używać?

Z wyrazami szacunku

Tomasz Dymowski

Jak odmieniać nazwisko Ramsay?

Z góry dziękuję

D.