tworzenie
  • Dawne nazwy pierwiastków chemicznych

    2.01.2024
    2.01.2024

    W dawnych nazwach pierwiastków czasami występowała cząstka "„-ród”, np kwas + -o- + -ród -> kwasoród (tlen); woda + -o- + -ród -> wodoród (wodór); saletra + -o- + -ród -> saletroród (siarka) [przyp. red. azot]. Czy cząstka „-ród” jest tematem słowotwórczym wyrazów złożonych czy przyrostkiem, i jak to rozpoznać?

  • Dawny imiesłów

    6.02.2022

    W pewnych artykułach dotyczących gramatyki języka polskiego pojawia się określenie „imiesłów” dla, jak się zdaje, formy 3. os. czasu przeszłego trybu oznajmującego, obecnej w niektórych konstrukcjach, np.: „partykułom [(żeby i in.)] towarzyszy dawny imiesłów czasu przeszłego lub bezokolicznik [...], np. chcę, by wysłał list”; „Forma imiesłowowa [czasu przyszłego złożonego] (będzie robił)”. Skąd takie nazewnictwo? Wszak forma ta nie przypomina ani imiesłowów współczesnych, ani historycznych.

  • Funkcja a funkcjonalność
    22.04.2022
    30.09.2016
    Szanowni Państwo,
    ostatnio bardzo często słyszy się, że pewne programy mają takie czy inne funkcjonalności. Czy mamy tu do czynienia z przesunięciem znaczenia czy to po prostu błąd i należy mówić o funkcjach?
  • Interpunkcyjny dylemat

    3.10.2022
    3.10.2022

    Szanowni Państwo,

    zastanawiam się nad interpunkcją takiego zdania: „Kolejnym etapem tworzenia nie tyle strategii marketingowej, ile wizerunku samego produktu(,) była sesja zdjęciowa”. Czy ten przecinek jest konieczny? Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź.

  • jak Klingończyk z Sulibanem…
    10.10.2001
    10.10.2001
    Witam,

    Chciałem zapytać o kwestię związaną z fantastyką naukową, która sprawia spore problemy tłumaczom filmów i seriali telewizyjnych tego typu. Mianowicie – jakie są zasady tworzenia polskich odpowiedników nazw obcych gatunków (obcych = pochodzących z kosmosu)?
    Kilka przykładów.
    ang. Klingon (liczba mnoga Klingons) tłumaczone jest na kilka sposobów – jeden Klingon – dwaj Klingoni – trzech Klingonów, ale spotyka się też formę (podobno poprawną, ale brzmiącą jakby mniej zgrabnie) jeden Klingończyk – dwaj Klingończycy – trzech Klingończyków.
    Inny przykład (podobny): ang. Suliban (liczba mnoga i pojedyncza są takie same), więc jeden Suliban – dwaj Sulibani – trzech Sulibanów czy może jeden Sulibanin – dwaj Sulibani – trzech Suliban? A może jeszcze inaczej?
    I jeszcze jeden (nieco inny): ang. Ferengi (liczba mnoga i pojedyncza są takie same) to po polsku jeden Ferengi – dwaj Ferengi – trzech Ferengi (czyli nieodmiennie), czy raczej próbować to jakoś odmieniać (np. jeden Ferengi – dwaj Ferengowie – trzech Ferengich?
    Które wersje wybrać? Czy nazewnictwo tego typu wymaga stosowania końcówek -czycy, -nie lub -owie, a może jeszcze innej? Czy też można ograniczyć się do wersji krótszej (Klingoni, Sulibani)?

    Z góry dziękuję za odpowiedź,
    Piotr Pajerski
  • Jeden element lub więcej

    1.06.2022
    1.06.2022

    Czy konstrukcja „jeden lub wiele elementów” jest poprawna? Trochę mi to pachnie błędnymi, ale częstymi skrótami składniowym typu „tworzenie i zarządzanie kontami” zamiast „tworzenie kont i zarządzanie nimi”. Czy tutaj również wymagane jest przeredagowanie z racji tego, że po „jeden” i „wiele” powinny występować inne formy?

  • jeszcze raz nazwy żeńskie
    20.04.2014
    20.04.2014
    Mam pytanie dotyczące odmiany żeńskich zawodów. Odmieniamy: lekarzlekarka, farmaceutafarmaceutka, ekspedientekspedientka, kelnerkelnerka. Moje wątpliwości dotyczą odmian: strażakstrażaczka? górnikgórniczka? minister – ministra? psychologpsycholożka? adwokat – adwokatka? Trochę zbiłem się z tropu, wypowiadając te wszystkie odmiany. Z niecierpliwością czekam na odpowiedź.
    Kacper Andrzejewski
  • kłopot z Zębową Wróżką
    3.05.2015
    3.05.2015
    Jak należy pisać tłumaczenie angielskiego określenia Tooth Fairy tzn. Zębowa Wróżka, ale w zdrobnieniu? W internecie na różnych stronach (niestety zdecydowanie mniej wiarygodnych) można wyszukać wszystkie warianty, m.in.:
    Wróżka Zębuszka (chyba przez analogię do jabłuszka);
    Wróżka Zębószka (… do jej „większej wersji”, tj. Zębowej Wróżki i z wymianą o -> ó);
    Wróżka Zębużka (… do pierwszego wyrazu i sugerowanie się twardym ż);
    Wróżka Zębóżka (j.w.).
    Jaka zasada za tym stoi?
  • Kobieta ortopeda

    6.12.2019
    6.12.2019

    Szanowni Państwo,

    chciałabym zapytać o tworzenie żeńskiej nazwy formy zawodu ortopeda. W niedawno opublikowanym stanowisku RJP w sprawie feminatywów jest napisane, że tworzenie nazw żeńskich przez zmianę końcówek fleksyjnych nie jest dla polskiego systemu słowotwórczego typowe i lepiej stosować model przyrostkowy, więc lepiej byłoby mówić łamiące język ortopedka niż łatwiejsze do wymówienia ta ortopeda.


    Dziękuję za pomoc i łączę wyrazy szacunku.

  • Kobieta zwyrodnialec

    31.12.2020
    31.12.2020

    Dzień dobry,


    modne są ostatnio feminatywy. Ale by stały się w pełni produktywne, należałoby umożliwić łatwe tworzenie formy żeńskiej także od rzeczowników o mniej pozytywnym znaczeniu. Ostatnio zastanawiałem się, jak utworzyć takową formę od określenia zwyrodnialec  i podobnych.


    Dziękuję za pomoc

    Łukasz

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego