zanim
  • nie+określony
    31.05.2001
    31.05.2001
    Szanowny Panie Profesorze,
    Dlaczego w słowniku wyraz nieokreślony jest napisany łącznie, a Kodeksie Pracy oddzielnie?
  • niźli, odejma Norwid

    19.02.2024
    19.02.2024

    Szanowni Państwo, czy mogą Państwo wyjaśnić znaczenie słów „niźli” i „odejma” we fragmencie „Fortepianu Szopena”?

    „I byłeś, jako owa postać, którą

    Z marmurów łona,

    Niźli je kuto,

    Odejma dłóto

    Genjuszu, wiecznego Pigmaljona!”.

    Z góry uprzejmie dziękuję!

    Krzysztof

  • nowe konkury

    18.03.2015
    18.03.2015

    Dzień dobry,

    interesuje mnie użycie słowa konkury. Wiem, że według słownika konkury to dawniej staranie się o rękę kobiety, zaloty. Spotykam się jednak czasami z wyrażeniem iść w konkury traktowanym jako synonim konkurowania np. dwóch podmiotów, czy brania udziału w konkursie (i używanym np. w Internecie do określenia, że jakaś firma poszła w konkury z inną firmą lub uczestnik jakiegoś talent show idzie w konkury z innym uczestnikiem etc.). Czy wyrażenie to jest używane niepoprawnie?

  • Obce wyrazy kursywą (ciąg dalszy?
    4.09.2009
    4.09.2009
    Szanowni Państwo,
    państwa zalecenie dotyczące nieodmieniania nieprzyswojonych w polszczyźnie słów afrykańskich budzi jednak moją wątpliwość. W tekst redagowanej właśnie przeze mnie powieści (przekład z angielskiego), której akcja toczy się w byłej Rodezji, wplecione są wyrazy pochodzące z różnych języków afrykańskich (m. in. plemion Ndebele, Shona). Część tych wyrazów wręcz prosi się o odmianę, a nieodmieniona po prostu źle brzmi. Czy mogę je odmieniać, nawet jeśli nie są zadomowione w polszczyźnie? Podaję kilka wyrwanych z kontekstu zdań powieści, a w nawiasach znaczenie danych wyrazów. Dodam, że wszystkie afrykańskie słowa są również zamieszczone w słowniczku na końcu książki.
    Czasem pijemy herbatę tak, jak to robią Afs – zanurzamy nasze kanapki w zielonych, emaliowanych kubkach, potem odgryzamy mokry kęs i pociągamy łyk herbaty, która, zanim ją połkniemy, rozlewa się po całych ustach.
    Robimy to tylko po to, by charf [naśladować] Afs, ale w końcu zawsze wracamy do rozkładania, lizania i zgniatania [kanapek].
    Odpychamy łokciami opony i puszczamy się biegiem do zamieszkanego przez Afs khaya [domu], skąd nadpływa ten dźwięk.
    Mieszkają tu wszyscy pracownicy farmy ze swoimi żonami i picaninami [picanin – dziecko] – razem około czterdziestu rodzin.
    Kuca przy ogniu i daje nam do ssania kawałek sadza [sadza – rodzaj posiłku z kukurydzy] obtoczony w cukrze.
    Spoglądam do góry i widzę ją, jak czeka na nas na stoep [podest] i już z daleka zauważa nasze poncha.
    Och, to dlatego, że amadlozi [duchy przodków] nie potrzebują w niebie szczurów i dlatego, że n’anga [szaman] potrzebuje szczurzych pazurów, by zrobić niezwykłe muti [lekarstwo].

    Z góry serdecznie dziękuję za odpowiedź,
    Anna
  • Oglądać na dziesiątą stronę

    8.02.2021
    8.02.2021

    Spotkałam się ostatnio w artykule ze stwierdzeniem oglądać coś na dziesiątą stronęCzy oznacza to tyle co z każdej strony, bardzo dokładnie? Czy może dziesiąta strona niesie jakieś dodatkowe znaczenie, którego nie udało mi się odszukać?

  • olbięcki czy olbięciński?
    30.10.2009
    30.10.2009
    Chciałbym dowiedzieć się czegoś o tworzeniu przymiotników od nazw miejscowości. Czy obowiązują konkretne zasady, czy poprawna jest zawsze forma używana przez mieszkańców danej miejscowości? Mój dobry kolega pochodzący z Olbięcina (lubelskie) twierdzi, że kościół w Olbięcinie jest olbięcki, a nie olbięciński, jak w przypadku Szczecina, bo paprykarz jest szczeciński. Może się mylę i jednak kolega ma rację, ponieważ Olbięcin założony został przez braci Olbięckich?
    Pozdrawiam
    Rafał Samborski
  • O przegłosach
    14.07.2020
    14.07.2020
    Proszę o wyjaśnienie i podanie nazwy procesu, który zaszedł w języku polskim, wskutek którego „e” bądź jać zamieniają się w „io” i porównanie go z podobnym zjawiskiem w języku rosyjskim i wyjaśnienie ewentualnego pokrewieństwa. Zjawisko w obydwu językach nie zawsze lub wręcz rzadko się pokrywa, np. pl pieśń piosenka, ale ru piesnia piesenka; pl. anioł, ale ru angieł; pl miotła, ale ru mietła. Czasem jednak pokrywa się, np. w imieniu Piotr bądź słowie pomiot.
    Dziękuję za info!
  • O yukacie, hakamie i matchy
    4.06.2019
    4.06.2019
    Witam serdecznie
    Pisałam ostatnio tekst, w którym użyłam transkrypcji japońskich wyrazów typu yukata, matcha czy hakama (części garderoby czy jedzenie). Znajoma zwróciła mi uwagę dotyczącą odmiany. Jak właściwie powinno się odmieniać takie wyrazy? Czy powinno się je najpierw spolszczyć w transkrypcji, zanim je odmieniamy?
  • pewien żart i nie tylko
    23.03.2008
    23.03.2008
    Można powiedzieć: „Oni się prokreowali” czy nie? I jeszcze jedno przy okazji, jeśli można: jak się pisze w końcu niewymagający – właśnie razem, tak jak napisałem, czy osobno? Spotkałem się nie raz, że pisało się osobno, czyli nie wymagający – od czego to zależy? Przy przeciwstawieniach przymiotniki z nie pisze się osobno, ale chyba nie tylko…?
  • Pierwotne polskie słowo oznaczające kolor/barwę

    31.01.2022

    Pierwotne polskie słowo oznaczające kolor/barwę - czy to odcień?


    Dzień dobry,

    Niedawno zastanawialiśmy się z lubą, jak mogli Polacy/Słowianie określać kolory i barwy/farby, zanim też zaczerpnęli te nazwy z języków odpowiednio romańskich i germańskich. Czy istnieje jakieś pierwotnie nasze określenie na kolor? Czy to może odcień?

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego