zbiorowość
  • Dlaczego bracia, księża, dzieci?
    13.03.2018
    13.03.2018
    Szanowni Państwo,
    skąd się wzięła nieregularna liczba mnoga wyrazów brat i dziecko? Czy są jeszcze jakieś rzeczowniki, które odmieniają się tak jak dziecko lub tak jak brat, czy też są to „wyjątki absolutne”? Końcówkę -a w mianowniku liczby mnogiej mają też ksiądz i książę. Czy coś je łączy z bratem?

    Łączę wyrazy szacunku
    AW
  • ludek

    15.02.2023
    15.02.2023

    Szanowni Państwo,

    mam pytanie dotyczące słowa ludek. Jeżeli dobrze rozumiem, jest to zdrobnienie od słowa lud, ale jeśli tak, to czegoś tu nie rozumiem. Lud, jak wiadomo, oznacza zbiorowość, na przykład mieszkańców danego kraju. Więc idąc drogą logiki zdrobnienie ludek powinno znaczyć „mały lud”, czyli jakąś niewielką zbiorowość. Skoro tak, to czemu słowa ludek używa się w znaczeniu pojedynczego człowieka, na przykład gdy mówimy o kimś „mały ludek”, albo jak mamy słowo krasnoludek.

    Pozdrawiam

  • nazwy zbiorowe a liczba pojedyncza
    16.10.2006
    16.10.2006
    Jak brzmią nazwy osób (mężczyzny i kobiety) należących do rodów (narodów, plemion): Farerów, Anglów, Wolsków, Jazygów, Ariów, Osków, Waregów, Azów? Przypadki mianowników Bojko, Scyta czy Ajnu nakazują daleko idącą ostrożność w samodzielnym tworzeniu takich nazw, a co do pań, też przyrostków jest nieraz po kilka do wyboru: np. Farerka lub Fareryjka, Waregijka lub Wareżka.
  • Bieszczady
    5.12.2002
    5.12.2002
    Dzień Dobry!
    Zwracam się z zapytaniem odnośnie odmiany nazwy Bieszczady. Winno być Bieszczadów czy Bieszczad? Słownik dopuszcza obie wersje, jednak ze względów historycznych wydaje się, że jedynie pierwsza jest właściwa.
    Uprzejmie proszę o odpowiedź.
    Pozdrawiam,
    Katarzyna K.
  • bóg czy Bóg?
    13.11.2007
    13.11.2007
    Witam Szanownych Ekspertów!
    Hasło bóg/Bóg w słowniku PWN obudziło we mnie pewne wątpliwości. Dość powiedzieć, że jest niekompletne; mówi tylko o pisowni rzeczownika bóg, gdy chodzi o bóstwa religii poli- i monoteistycznych. (1) Jaką zatem literą zapiszemy wyraz bóg w odniesieniu do bóstw religii henoteistycznych, czy mówiąc o bezosobowym bogu panteistów? (2) Jak napiszemy, jeśli nasze rozważania mają charakter bardziej ogólny, niezależny od podziałów na typy religii? (3) Wreszcie – jaka właściwie zasada nakazuje pisać wielką literą rzeczownik bóg w odniesieniu do religii monoteistycznych? Z pewnością wielką literą napisać można ze względów uczuciowych i grzecznościowych, ale ta zasada charakteru obligatoryjnego nie ma. Trudno się zgodzić również na logikę imion własnych bogów i jednostkowych istot mitologicznych; skoro religii jest tak wiele i tak wiele bóstw jest z nimi stowarzyszonych, jakże można monopol na wyraz bóg dawać tylko tym, o których sądzi się, że są jedyni? Taki zabieg wydaje się nie mieć uzasadnienia. Bogowie (także ci jedyni) mają zazwyczaj swoje imiona (Allach, Jehowa itp.), więc po co wprowadzać takie zamieszanie? Byłbym niezmiernie wdzięczny za rozwianie moich wątpliwości.
    Pozdrawiam serdecznie.
  • co druga osoba

    30.09.2022
    30.09.2022

    Szanowni Państwo,

    mam problem ze zwrotem „co druga”, np. w zdaniu: „co druga osoba klaskała, a [inni/ pozostali/ druga połowa?] tupała”. Jak nazwać te pozostałe osoby, które tupały? Zdanie „co druga osoba klaskała, a pozostała połowa tupała” brzmi według mnie niepoprawnie. Jeśli napiszę zaś, że „jedna połowa klaskała, a druga tupała”, to nie będzie to samo – chodzi konkretnie o to, że np. parzyste osoby wykonywały jedną czynność, a nieparzyste drugą.

    Z góry dziękuję za pomoc.

    Z poważaniem

  • dotykać i mieć
    20.01.2014
    20.01.2014
    Szanowna Poradnio,
    natknąłem się ostatnio na pewną piosenkę, w której autor śpiewa, że najbardziej dzisiaj chce ust pewnej kobiety, że chce „dotykać ICH bez słów”. I właśnie zacytowany fragment mnie nurtuje: czy osoba śpiewająca nie powinna chcieć dotykać JE bez słów? Jeszcze drugi fragment nie daje mi spokoju: „Wszystko to, CZEGO pragniesz teraz mieć […]” – czy zamiast CZEGO nie powinno być CO?
  • Forma orzeczenia przy nazwach zespołów
    6.10.2016
    6.10.2016
    Szanowni Państwo,
    zastanawiam się, z jakim orzeczeniem należy łączyć w zdaniu nazwy zespołów. Zespół Pink Floyd wystąpił… – to wiadomo, ale już Pink Floyd wystąpili…, prawda? Pasuje mi orzeczenie w r. męskoosobowym, kiedy myślę o kilku członkach grupy, ale co z takimi przykładami jak Mazowsze albo Pod Egidą? Tutaj grupy są tak liczne, że chyba raczej Mazowsze wystąpiło niż wystąpili i Pod Egidą wystąpił. Jak to właściwie powinno być?
    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik

  • gorzeć
    22.07.2002
    22.07.2002
    Szanowni Panstwo!
    Proszę o podanie 1 os. lp. czasownika gorzeć i przykładów użycia.
    Dziękuję serdecznie.
  • koleżeństwo i wujostwo w związkach składniowych

    23.09.2023
    23.09.2023

    Szanowni Państwo, interesuje mnie odmiana słowa koleżeństwo w znaczeniu <<ogół kolegów i koleżanek>>. Czy mówimy „mojego koleżeństwa”? A może raczej „moich koleżeństwa”, tak jak „moich wujostwa”?

    Pozdrawiam Joanna

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego