7.5. [21] Pisownia -ji, -i lub -ii w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku rzeczowników żeńskich zakończonych na -ja lub -ia
A. Rzeczowniki zakończone na -ja występującym po s, z, c mają w tych przypadkach zakończenie -ji, np.
Rosja – Rosji, misja – misji, Azja – Azji, poezja – poezji, edukacja – edukacji, restauracja – restauracji, stacja – stacji,
natomiast rzeczowniki zakończone na -ja występującym po samogłoskach mają zakończenie -i, np.
aleja – alei, epopeja – epopei.
B. Rzeczowniki zakończone na -ia mają zakończenie -ii lub -i. Wiąże się to z poczuciem rodzimości czy obcości wyrazu, a także z wymową postaci mianownika:
a) jeśli -ia występuje po spółgłoskach wargowych p, b, f, w, m, to bez względu na wymowę w wyrazach rodzimych i przyswojonych piszemy -i, natomiast w wyrazach obcych -ii, np.
Słupi, głębi, hrabi, murgrabi, skrobi, Karwi, trzewi, rękojmi, ziemi;
daktyloskopii, hemoterapii, Kolumbii, ksenofobii, dystrofii, filozofii, hagiografii, mafii, Jugosławii, szałwii, akademii, anemii, epidemii;
b) jeśli -ia występuje po t, d, r, l, k, g, ch (czyli w wyrazach zapożyczonych), to piszemy -ii, np.
apatii, empatii, kwestii, sympatii, Holandii, Normandii, hipochondrii, anomalii, ewangelii, kalii, autarkii, demagogii, kosmologii, hierarchii;
c) jeśli -ia występuje po n, to piszemy -ni w wyrazach, których zakończenie wymawiamy w mianowniku jako [-ńa], natomiast w tych wyrazach, których zakończenie wymawiamy jako [-ńja], piszemy -nii, np.
babuni, bieżni, Chyloni, drewutni, dyni, Ewuni, Gdyni, jaskini, łaźni, Oruni, palarni, palmiarni, pustyni, skoczni, uczelni, wartowni, zecerni;
aronii, Danii, dystonii, harmonii, ironii, Kalifornii, linii, opinii, Polihymnii.
UWAGA: W rzeczownikach obcego pochodzenia zakończonych na -ja oraz na -ia formy dopełniacza liczby mnogiej mają taką samą postać jak formy dopełniacza liczby pojedynczej, zarówno w mowie, jak i w pisowni, np.
tej lekcji – tych lekcji
tej misji – tych misji
tej procesji – tych procesji
tej komedii – tych komedii
tej teorii – tych teorii
tej akademii – tych akademii
tej epidemii – tych epidemii
tej mafii – tych mafii.
Dla uniknięcia możliwych niejednoznaczności wolno po spółgłoskach c, s, z, t, d, r użyć zakończenia -yj (lekcyj, procesyj, aluzyj, partyj, komedyj, teoryj), po wszystkich innych spółgłoskach – zakończenia -ij (akademij, epidemij, mafij). Zakończenie to jest już jednak dziś wyraźnie nacechowane stylistycznie jako archaiczne lub książkowe, a jego użycie bardzo ograniczone.
UWAGA: W przypadku rzeczowników używanych tylko w liczbie mnogiej potrzeba wspomnianego odróżniania nie zachodzi, toteż piszemy zawsze tych ferii, wakacji, bakalii, konwulsji.