zalążków państwowości. Wymienić tu można: tworzenie się parlamentu islandzkiego, Althingu, nad jeziorem Thingvalla, zawiązanie Konfederacji Szwajcarskiej nad Jeziorem Czterech Kantonów, zrodzenie się zrębów państwowości polskiej nad Gopłem, z grodem na Ostrowie Rzępowskim, lub jezioro Lednica z Ostrowem Lednickim, gdzie mieścił się jeden z głównych ośrodków państwa Mieszka I i Bolesława Chrobrego, powstanie republiki nowogrodzkiej nad jeziorem Ilmen, albo ślady kultury skandynawskiej nad brzegami jezior Wener i Wetter. Rola jezior pełniących funkcję osłonową dla grodów zaczęła maleć, gdy uformowały się duże organizmy państwowe. Leżące na brzegach jezior grody przekształciły się jednak w duże miasta lub powstały nad nimi zupełnie nowe. Spośród największych