tu stolicę z Trok, miasto, jako że Wielkie Księstwo miało ludność przeważnie wschodniosłowiańską i prawosławną, ciążyło ku Wschodowi - skoro starobiałoruski był językiem dokumentów urzędowych i w nim napisano Statuty litewskie. Ale religia od chrztu Litwy była rzymskokatolicka i kościoły budowano najpierw gotyckie i zaraz barokowe. A to oznaczało wpływ polski. Polonizacja Wilna i okolic trwała poprzez wiek osiemnasty, i w dziewiętnastym zderzyła się z rusyfikacją. Ludność podwileńskich wiosek z litewskiego stopniowo przeszła na polski, ale jej przejście na rosyjski, gdyby Litwa pozostała republiką sowiecką, można uznać za prawdopodobne. Nie powinienem ukrywać lęku przed Wschodem, który w moim umyśle ma postać leja