liczne narodowości środkowej Europy budziły się do samodzielnego życia. Różnorodne antagonizmy: polityczne, narodowe i socjalne, zaostrzyły się w latach 1846-1847 na skutek klęsk elementarnych i kryzysu ekonomicznego, a nieustępliwość konserwatywnych rządów: Guizota i Metternicha, doprowadziła do wyładowania się tych antagonizmów w formie barykadowych przewrotów. Seria europejskich rewolucji, nazwana malowniczo "Wiosną Ludów", była splotem wydarzeń różnego charakteru, warunkujących się wzajemnie, ale i przeciwdziałających sobie.<br>Sprawa polska miała się znaleźć w samym środku tych zdarzeń; była ona, wedle określenia Marksa, rewolucyjnym składnikiem Prus, Austrii i Rosji. Każde poruszenie w Polsce osłabiało system Świętego Przymierza - i na odwrót, każda rewolucja w Europie zwiększała dla