woli, a nie w wyniku nacisku zewnętrznego, pragnęli budować system wzorowany na radzieckim. Narzuconą im przez okoliczności i dyspozycję Stalina formułę wielopartyjnej "demokracji ludowej" traktowali jako konieczność taktyczną i uciążliwe odstępstwo od ideału. Stąd też eliminacja niezależnych sił politycznych w 1947, a następnie zwrot 1948 r. spotykały się z pełną akceptacją "aktywu". Ramy wolności w okresie pełnej stalinizacji (1948-55) prawie nie istniały ani dla społeczeństwa, ani dla przywódców PZPR. Musieli się oni zachowywać ściśle wedle sowieckiego rytuału, mówić jego językiem, zapewniać o podążaniu za stalinowskim wzorem. Nie istniały możliwości wyłamania się z obowiązującego schematu. Miejsce oponentów było w więzieniu lub