rozwijają się według ich programu genetycznego i rozwój ich jest w różnym stopniu modyfikowany przez czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. W procesie kwitnienia okres, gdy kwiaty mogą przyjąć pyłek, jest często bardzo krótki. U dwu gatunków borówki zaobserwowano wyraźne zaburzenia w procesie zapylania i zapładniania, w zależności od stopnia zanieczyszczenia środowiska emisjami przemysłowymi. Pyłek jest strukturą wrażliwą na wiele czynników środowiskowych, zwłaszcza nadmierną wilgotność i promieniowanie UV, co potwierdzają badania RODKIEWICZA (1973). Z kolei zaburzenia w procesie zapylania i zapłodnienia wpływają na proces wykształcania nasion. Badania nad liczbą nasion w owocach borówki wykazały, że owoców z dużą liczbą nasion jest bardzo mało