krajów ścisłym utożsamieniem się z Europą. Jednocząca się stopniowo Europa, dynamiczna gospodarczo i atrakcyjna kulturalnie, będzie tworzyć dramatyczny - i magnetyczny - kontrast ze Związkiem Sowieckim, czy znajdzie się on w stanie wrzenia czy zastoju.<br> Jako idea jednocząca i wzorzec rozwoju społecznego komunizm stracił już więc na znaczeniu dla Europy Wschodniej. Jako idea przestał być intelektualnie atrakcyjny. Jako wzorzec jest zdyskredytowany nawet wśród elit władzy. Nasuwają się tu dwa istotne pytania. Po pierwsze, jak będzie postępował proces demontażu istniejących instytucji komunistycznych? Po drugie, czy doprowadzi on do ustrojów pokrewnych demokracjom zachodnim, czy też do nacjonalistycznych dyktatur? Obraz będzie prawdopodobnie bardzo niejednolity. Prawie wszystkie