nazwania. Wszakoż potrzebniejsza i bardziej efektywna politycznie od samopoznawczych i samokrytycznych aktów była wiara w to, że tylko nasze okopy ma w nieustającej opiece Najświętsza Panienka, że honor i godność Polaków - według niemożliwych do podważenia przekonań lat osiemdziesiątych - znajdują schronienie w poezji Zbigniewa Herbeta lub eseistyce Adama Michnika.<br> Pomimo pięknych ideałów, jakie głosiła - zwłaszcza zaś ideału tolerancji dla cudzych postaw i poglądów - etykę opozycjonistów cechowała restrykcyjność. Będąc zalecaną normą postępowania indywidualnego oraz polityczną w istocie perswazją pożądanych zachowań zbiorowych, etyka ta stawała się (nolens volens) także swoistym systemem kontroli wszelkich indywidualnych wolności, które mogłyby okazać się formą nielojalności lub duchowego odszczepieństwa