oraz gesty samoobronne, wśród których najbardziej odruchowym i naturalnym jest gest okopywania się w polskości, trwania w "oblężonej twierdzy", jak pisali Jerzy Kwiatkowski czy Marcin Król.<br> Niekwestionowanymi autorytetami moralnymi tego historycznego "międzyczasu" byli pisarze starszych generacji, urodzeni przed wojną (w latach dziesiątych, dwudziestych, trzydziestych naszego stulecia) - pisarze, których dzieła najtrwalej, jak dotąd, osadziły się w literackiej świadomości. Którzy ponadto odczuwali - jak trafnie zauważył Julian Kornhauser - silną potrzebę wyrażania aspiracji społeczeństwa, a twórczość zawsze była dla nich nie tylko formą ekspresji indywidualnej, ale także sposobem uczestnictwa w duchowym życiu wspólnoty.<br> Mówiąc o tych pisarzach trzeba pamiętać, że ich (z reguły nie najlepsze) utwory