w najcięższych latach stalinizmu pisarz nie uznawany oficjalnie miał mimo to prawo zarobić na podstawowe utrzymanie np. tłumaczeniami z klasyki obcej.) Również tylko nawiasowo wspomnijmy o coraz częstszym ostatnio zjawisku rozsypywania gotowych składów drukarskich czy nawet wycofywania opublikowanej już książki z księgarń. Metodami działalności szeroko rozumianej cenzury zajmie się może kiedyś socjologia życia literackiego, dla której nasze nieprawdopodobne czasy stanowić będą zapewne niewyczerpaną kopalnię materiału. Na nasz własny użytek możemy natomiast i musimy powiedzieć sobie jedno: uczestniczymy w sytuacji, w której jedna trzecia pisarzy polskich ma zakneblowane usta, jedna trzecia musi ulegać naciskom cenzury, ilekroć ośmieli się napisać prawdę, a pozostała