Hiszpanja dochodzą do największej potęgi dzięki temu, okręty tych państw docierały do najodleglejszych brzegów. I tu można skonstatować prawie kompletną równoległość rozwoju politycznej potęgi i obrotów zewnętrznego handlu z rozwojem kultury.<br>Hiszpanja w czasach największej swej potęgi, kiedy w jej ziemiach nie zachodziło słońce i kiedy obroty zewnętrznego handlu dosięgały kulminacyjnego punktu, odznaczała się swoją kulturą, szkołami, autorami, malarzami, dotychczas mającymi uznanie w kulturalnym świecie.<br>W ostatnich wiekach potęga i bogactwo Anglji jest rezultatem posiadania olbrzymiej floty morskiej, której ani liczba, ani jakością nie może dorównać żadne państwo. Ta flota odkryła drogę dla handlu angielskiego i zapewniła mu wybitne w świecie