okresu dojrzewania, opowiadania, które łatwo zrozumieć jako swoiste psychoanalityczne fantazje. Ale w Ferdydurke trudniej już dokopać się do podświadomości, co dobrze zauważył Malić:<br>&lt;q&gt;"w nierzeczywistej atmosferze Pamiętnika bohater Gombrowicza (...) spojrzenie skierowuje w siebie. W Ferdydurke postacie wychodzą spod klosza"&lt;/&gt;. Określają się też bardziej przez swe wzajemne stosunki niż przez nacisk libido. Byłoby jednak naiwnością sądzić, że całkiem ono z Ferdydurke wyparowało... I Gombrowicz nigdy nie zrezygnuje z wycieczek w głąb (także własnej) podświadomości.<br>Teraz jednak zajmują go jakby bardziej cierpienia, którymi kształtują go inni: &lt;q&gt;"człowiek jest najgłębiej uzależniony od swego odbicia w duszy drugiego człowieka, chociażby ta dusza była kretyniczna"&lt;/&gt; (F