poglądy filozofów angielskich i francuskich dotyczące stosunków między jednostką i państwem. Upowszechniało się przekonanie o istnieniu "praw naturalnych" człowieka (do wolności myśli i słowa, nietykalności osobistej, własności), o przyrodzonej równości ludzi, o tym, że państwo powstaje przez "umowę społeczną" jego mieszkańców i trwa dzięki ogólnej zgodzie na uprawnienia panującego i obowiązujące prawa.<br><br>Krytyczny stosunek do utrwalonego porządku społecznego dał początek wydarzeniom, które doprowadziły do zdobycia niepodległości przez Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (Deklaracja Niepodległości - 1776) i obalenia monarchii we Francji (Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela - 1789).<br><br>Nowe programy reform ustrojowych. Do początków XVIII w. sprawne działanie państwa - parlamentu, sądów, urzędów, wymierzanie i