swoich znajomych stwierdzeniem, że nie jest komunistą. Równocześnie jednak godzi się na polityczny status pańszczyźnianego chłopa. Kolaborant, nie będąc komunistą, prześciga w swej gorliwej pro-partyjności prawdziwych komunistów. Nie ma jednak żadnych praw politycznych i nie wywiera żadnego wpływu na działalność i ewolucję partii. W wiecznym strachu o jutro odrabia pańszczyznę i na tym koniec.<br>Mógłbym wymienić intelektualistów członków partii - dziś na bocznym torze - którzy sprawie wolności słowa i przekonań oddali tysiąckroć większe usługi niż pisarze czy uczeni, którzy nie będąc komunistami od lat wysługują się partii.<br>Doświadczenia 20 lat dyktatury komunistycznej w Polsce - ująć można w jednym zdaniu: kolaboracja nie