wytwarzać odrębne ośrodki życia politycznego. Na północ od tych łańcuchów górskich podobną rolę spełniały zabagnione pradoliny i garby porośniętych puszczami pojezierzy, tworząc między słowiańskimi skupiskami osadniczymi pasma ziem bezludnych. Mimo tych niesprzyjających warunków, w VII-IX wieku zaczęły się u Słowian zachodnich wytwarzać ośrodki polityczne, dążące do skupienia większej liczby plemion - początkowo przodowało państwo z ośrodkiem na Morawach; w X wieku czołową rolę zaczęły odgrywać: państwo dynastii Przemyślidów z ośrodkiem w Czechach i państwo dynastii Piastów z ośrodkiem w Wielkopolsce. Przez pewien czas rywalizacja tych dynastii pozostawiła otwartym problem - czy na Słowiańszczyźnie zachodniej powstanie jedno czy kilka państw. Przemyślidzi panowali przejściowo