która zdołała się uchronić przed najazdem, kontynuowała bez większych przeszkód rozwijanie swych specyficznych cech ustrojowych, zapoczątkowanych w XI-XII wieku. Warto przyjrzeć im się bliżej, ponieważ stanowią one pewien typ feudalnej demokracji, której wolności obywatelskie często ożywały później pod piórem liberalnych myślicieli rosyjskich, jako zaprzeczenie tezy o nieodwracalnym związku rosyjskiej psychiki z uległością wobec brutalnej siły i despotyzmu.<br><br> Wielki Nowogród, kolebka dynastii Rurykowiczów, nigdy nie stał się stolicą odrębnej gałęzi tej dynastii. Władcy Kijowa starali się trzymać w swym ręku obydwa główne ogniwa szlaku od Waregów do Greków - w ich imieniu rządził w Nowogrodzie zwykle najstarszy syn lub zaufany namiestnik zwany