podręcznikach psychologii, psychiatrii lub w obrazach literackich gdzie indziej zlokalizowanych. Melancholia "na tych równinach otwartych na wszystkie wiatry" i <q>pod niebem omdlewającej, kończącej się Europy</> (Witold Gombrowicz) uzyskiwała swoisty, niepowtarzalny koloryt. Właśnie na tę swojskość ma przede wszystkim wskazywać przymiotnik "sarmacka". Ale pojęcie sarmatyzmu aż się roi od wieloznaczności. Jeden rys zdaje się pozostawać w nim jednak na stałe: jest to wspomniana zadzierzystość. Sarmatyzm nie jest tym samym co "polskość". Słowo "sarmatyzm" brzmi pejoratywnie. O sarmatyzmie mówi się z przekąsem, ironią. Jest tak, ponieważ sarmatyzm wnosi z sobą rys "zadzierzystości", a zadzierzystość to niezręczna imitacja odwagi. W niej bohaterski czyn nie