nam jawi się jako dziecinna zabawka. Oczywiście, możemy patrzeć na przeszłość oczami historyków. Przyznamy wtedy, że "jak na swój czas" Dante (czy Sokrates, czy Szekspir) byli niebywale głębocy i pomysłowi. Ale przecież nie tak czytamy dzieła naprawdę.<br>Naprawdę czytamy książki bez encyklopedii i podręczników. Jeśli więc spojrzymy na Dantego bez taryfy ulgowej, tak jak patrzymy na współczesnych - musimy przyznać, że nie umywa się on nawet do dzisiejszej mądrości i wrażliwości.<br>A z tego wniosek melancholijny: że ja w żaden sposób nie mogę przebić się do tego człowieka przez utwór. Gdyż on, ujęty w Historii, staje mi się tylko wielkim, historycznym, osiągnięciem