tradycji czy konserwatyzmu (prawicy) z nowoczesnością czy postępem (lewicą)? Uściślenie wykładni Filidora nie leżało jednak w literackim interesie pisarza. Gombrowicz chciał się w istocie znaleźć poza wstecznictwem i postępem i szukał takiej - artystycznej - strategii, która by pozwoliła mu nie tyle umknąć raz na zawsze (bo to chyba niemożliwe!)... ile stale umykać wszelkim systemom. W Ferydurke - a zwłaszcza w Filidorze i jego Przedmowie - rysuje się już całkiem rozpoznawalnie etyka pisarza, którą tylekroć i tak przewrotnie wykładać będzie w Dzienniku.<br>Przeciwnicy stają do ostatecznego pojedynku: po syntetycznym (bo w serce!), lecz chybionym strzale Filidora, anty-Filidor &lt;q&gt;"z najwyższym wysiłkiem (...) nieznacznie zboczył"&lt;/&gt; (F 96