rytualne tatuaże na skórze, zmieniając je w groteskową plątaninę tradycyjnych wzorów. Pierwsze rozmowy, pierwsze notatki, pierwsze nagrania, pierwsze zdjęcia. O ile Malajowie stronią od obiektywu, który jest dla nich "okiem szatana", o tyle Chińczycy, Dajakowie i cała reszta pasażerów pozują chętnie. Rozmowy są skomplikowane. Podróżnik Pigafetta, który w 1521 roku zawijał w te strony, zanotował, jak się rozmawia z władcą przez kilku dworzan o rosnącej randze, aż wreszcie ostatni przekazuje władcy wypowiedź do ucha poprzez wydrążony bambus. Ja najpierw kierowałem pytanie do inżyniera Kao po angielsku, ten szukał Chińczyka, który znał malajski lub narzecze któregoś z plemion, tamten przekładał pytanie, a