czternaście fortów i pas forteczny. Podobnie rzecz się miała z Poznaniem, Krakowem oraz wieloma miastami na ziemiach polskich i oczywiście w całej Europie. Wynalezienie i zastosowanie w 1885 r. pocisku minowego o niespotykanej sile rażenia podważyło dodatkowo sens stawiania ceglanych murów fortów i twierdz. Szybko wymieniano je na betonowe i żelazobetonowe.<br><br>Polska nigdy nie zbudowała potężnej linii murów ani nawet zasieków i ostróżków, jak czynili to Rosjanie już w czasach Iwana Groźnego. U nas przeważał znakomity skądinąd konik, szabla, kopia i uganianie się za lotnymi czambułami, gdyż zamków polskich na Kresach orda i tak nie potrafiła zdobyć. Dlatego takim przykrym zaskoczeniem