a i są nadal – głównie ze względu na swą reprezentatywność dla ostatniej, schyłkowej fazy klasycyzmu oświeceniowego. To stanowisko nie może naturalnie budzić merytorycznych zastrzeżeń czy wątpliwości. Niemniej, odczuwa się ciągle potrzebę odtworzenia całej prawdy o Koźmianie. Potrzebę ukazania go jako człowieka i pisarza wielkich pasji i namiętności, o ogromnej żywotności i bogatym życiu wewnętrznym, o wysokiej kulturze literackiej i rozległych zainteresowaniach, niesłychanie stabilnego w swych przekonaniach i wiernego do końca wyniesionym z młodości ideałom. Przede wszystkim jednak jako niestrudzonego bojownika o te ideały. Rośnie co prawda nieustannie liczba szkiców do takiego portretu, szkice te stają się coraz bardziej urozmaicone i