drugi, pozornie najbardziej związany z tradycją XVII i XVIII wieku, szuka twarzy Boga Osobowego poprzez uogólnienia osiągnięć nauk przyrodniczych. Trzeba jednak być bardzo ostrożnym w klasyfikowaniu tych tendencji do znanych nam już z historii szufladek. Tutaj także dochodzi do głosu dążność odkrywania doświadczeń. Oddajmy głos Teilhardowi de Chardin: "Wyobrażenie Boga-Budowniczego przeobraża się w wyobrażenie Boga-Poruszyciela ewolucji. Gdyby nie istniał przed czasem, <page nr=245> czyż mógłby być spełnieniem czasu i wyjściem poza czas? Równocześnie jednak (może i bardziej, gdyż na tym właśnie polega odmienność nowego spojrzenia) musimy zgłębiać i wielbić Jego immanencję i radować się nią". Jeżeli Bóg jest celem, to znaczy