na nich przez panującą obyczajowość, obowiązujące konwenanse czy wręcz przesądy. Jego bohaterowie kierują się fałszywie pojętym honorem, nawet za cenę zniszczenia własnego szczęścia osób kochanych. Obawiają się ośmieszenia, mają strach przed wyłamaniem się z pruskiego szeregu. To wszystko prowadzi do tragedii, bolesnych rozstań a nawet samobójstw. Trzy wielkie powieści obyczajowe Fontanego, znane polskiemu czytelnikowi "Schach z Wuthenow", "Jenny albo gdy się złoszczą serca dwa" i "Effi Briest" cechuje wewnętrzne napięcie, są pełne rozdźwięku między naturalnym ludzkim odruchem a pruskim porządkiem. Bohaterowie są bezsilni wobec konwenansów i norm epoki.<br>Biografowie pisarza nieprzypadkowo mówią o młodym i starym Fontanem. Między tymi dwoma sferami