jako przemiany własnej osobowości. Dlatego też żadna próba sięgania do zagadnień tego okresu nie obejdzie się bez cytowania Gide'a.<br> Rozwój twórczości Gide'a przypada na lata wielkiego nasilenia tendencyj antyracjonalistycznych. Punktami, które znaczą tę antyracjonalistyczną kampanię, były: wzrastająca popularność Nietzschego, odkrycie Dostojewskiego przez Europę, pojawienie się Bergsona, wreszcie działalność Williama Jamesa. Gide twierdzi, że wyznawał nietzscheanizm, jeszcze zanim zapoznał się z utworami niemieckiego filozofa. Przykład tej równoczesności, z jaką pojawiają się w kulturze pewne nurty, rodząc pokrewieństwa duchowe pomiędzy nie znającymi się ludźmi. W innym miejscu Gide określa, co uważa za najważniejszy wkład Nietzschego do myśli europejskiej. Wolno przypuszczać, że jest to