niemożliwe bez tego, co negowała cała jego metafizyka - bez swobodnej zgody na działanie.<br><br><tit>WOLNOŚĆ ROZUMNA I ROZWIJAJĄCA SIĘ</><br><br> Przejdźmy obecnie do Hegla.<br>U Hegla idea wolności pojawia się w kontekście generalnej idei ewolucji ducha absolutnego, w której człowiek bierze udział jako duch subiektywny. Wolność jest kluczowym pojęciem zarówno metafizyki (logiki) Hegla, jak jego historiozofii. Stanowi ona kryterium oceny stopnia zaawansowania danego społeczeństwa w dziejowym rozwoju. Mimo centralnego miejsca, jakie pojęcie wolności zajmuje w jego filozofii, a zwłaszcza w Fenomenologii ducha, nie znajdujemy tam wszechstronnych i wyczerpujących analiz ani doświadczenia, ani pojęcia wolności. Niemniej to, co znajdujemy, jest głębokie, intrygujące, zmuszające do