kapłanów, właściwie raczej małą gminą religijną. Żydzi, izolowani od reszty świata, zajęci byli wyłącznie swoimi sprawami. W tym czasie zapewne Stary Testament otrzymał swój dzisiejszy kształt redakcyjny. Kapłani i uczeni w piśmie rozpamiętywali przeszłość i zbierali dokumenty mające wyświetlić przyczyny narodowych nieszczęść. Doszli do przekonania, że Żydzi nieustannie sprzeniewierzali się Jahwe, łamali jego nakazy i dlatego zostali ukarani. W rezultacie Biblia stała się wielkim aktem oskarżenia królów i narodu, dokumentem, który miał udowodnić, że tylko w religii Mojżeszowej leży zbawienie i pomyślność Żydów.<br>W roku 333 p.n.e. nastąpił przełom w porządku ówczesnego świata. Król macedoński Aleksander odniósł pod Issos