jest założenie, że reformy Gorbaczowa przezwyciężą kryzys w ramach udanych przemian wewnątrzsystemowych. Jak wiemy, nie stało się to udziałem Gorbaczowa. Nieudany zamach stanu z sierpnia 1991 r. zdyskredytował partię komunistyczną i przyspieszył upadek całego systemu. Martin Malia, jeden z najenergiczniejszych krytyków <orig>"Gorbomanii"</>, zinterpretował to jako empiryczny dowód "wewnętrznej niereformowalności komunizmu". Komunizm bowiem jest najbardziej totalnym z totalitaryzmów i jako taki nie pozwala na żadną istotną zmianę: "Nie ma drogi pośredniej między zachowaniem integralności takiego systemu a jego upadkiem". Dlatego też cały okres pieriestrojki i głasnosti był tylko "sześcioma latami zmarnowanymi na nieudaną reformę komunizmu". Rzeczywista rozpoczęła się dopiero od "jednoznacznego, rewolucyjnego