Gombrowicza relacje między ludźmi mają w ogólności taki ludyczno-erotyczny charakter. Relacja zaś artysty (pisarza) i odbiorcy (czytelnika) stanowi jakby wzorzec - czy doskonałą ilustrację - tych właśnie stosunków. Przedmowa do Filidora pokazuje jasno, jakie literackie skutki przynieść musi Gombrowiczowskie widzenie człowieka (czyli Gombrowiczowska antropologia). I w tym właśnie szczególne znaczenie tej Przedmowy.<br><br>XI<br><br>Czy jednak ten krytyk systemów nie jest sam zbyt systematyczny? Czy gra, którą proponuje czytelnikowi, nie zanadto salonowa? Świat form, który zarysował, czy nie uładzony nadmiernie? Jakże pogodnie rysuje się ten Gombrowiczowski teatrzyk, w którym cierpienie można uspokoić dialektyką, kule zaś nie w żywych ludzi trafiają, lecz w myślowe