pojęcie dają tu wyliczenia Andrzeja &lt;page nr=15&gt; Wyczańskiego. Podczas gdy w XVI wieku powstało niespełna pół setki pamiętników, to na lata 1600-1648 przypada ich aż 88, na lata 1648-1700 i 1700-1763 odpowiednio 70 i 55. Wojska polskie docierały daleko w głąb Rosji (lisowczycy byli aż nad Morzem Białym), nad Ren i do Danii, nasi podróżnicy odwiedzali półwyspy Iberyjski oraz Apeniński, Francję i Niderlandy, wielu z nich przemierzało szlak wiodący do Stambułu. Misjonarze polscy pojawiali się w Persji i na Dalekim Wschodzie (w Indiach oraz w Chinach).<br>Od XVII wieku poczynając, polscy zesłańcy zaludniają Syberię. Nie wspominamy już o częstych (nieraz