moralne, to nie tyle w sensie ścisłym, ile związanym również z niemalże artystyczną doskonałością tego tworu wiekowej tradycji znakomitego rodu. Po nim przyjść już mogą tylko gorsi. Jak to za Lampedusą formułuje jeden z bohaterów filmu: "Lampart, Lew - po nim przyjdą szakale, hieny. I my wszyscy, tak jak jesteśmy Lampartami, Szakalami, Owcami, w dalszym ciągu będziemy siebie uważali za sól ziemi". Jednostka czy reprezentant klasy społecznej? Trudno o bardziej zgryźliwy rysunek sycylijskiej arystokracji niż ten, który szkicuje Visconti. Niemniej bez tej klasy nie byłoby i Don Fabrizia. W planie historyczno-socjologicznym następuje zmiana warty. Miejsce arystokracji zajmie klasa średnia, wtedy jeszcze