powodująca ucieczkę mieszkańców zagrożonych obszarów na tereny nie tknięte zarazą, sprzyjała jej szerzeniu się. Ofiary były tak liczne, że wiele miejscowości opustoszało, a ziemie uprawne zaczęły zarastać lasem. Przyjmuje się dzisiaj, że w latach 1348­1350 wyginęła na skutek panującej epidemii i związanego z nią głodu trzecia część mieszkańców Europy.<br>Szerząca się zaraza wywołała nasilenie ruchów religijnych o podłożu mistycznym. Rozpowszechnili się zwłaszcza w tym czasie tzw. biczownicy, którzy - przez uprawianie publicznej pokuty, polegającej na wzajemnym biczowaniu się - usiłowali odwrócić od siebie gniew boży. Wędrówki półnagich biczowników, będące zarówno przejawem pokuty, jak próbą wyłamania się z obowiązujących więzów społecznych, zostały potępione