217). Talent to pragnienie odrębności tak potężne, że uzdatnia człowieka do nieustannego samoprzekształcania.<br>Czy oznacza to pogardę dla demokracji? Powiedzmy raczej: nieufność. Przeciwnie niż Witkacy, Gombrowicz nie boi się tłumu, ponieważ potrafi go sobie rozproszyć, rozbić na jednostki i układy jednostek.<br>Jakikolwiek byłby pojedynczy człowiek, zawsze Gombrowicza fascynuje: inaczej niż Witkacego, monadę nieprzenikalną, która czuła się dobrze tylko wśród sobowtórów. Gombrowicz był przekonany, że nie ma takiej demokracji, w której jakaś arystokracja nie byłaby możliwa, i czerpał stąd równowagę i pocieszenie. Pisał, że &lt;q&gt;"tam gdzie powstaje kształt, forma, tam musi być Wyższość i Niższość - i oto dlaczego w ludziach następuje proces