Negacja substancjalizmu miała w egzystencjalizmie - jak mi się wydaje - nie tylko czysto teoretyczne i "systemowe" podłoże. Jedno ze źródeł inspirujących negację - być może nawet jedno z głównych źródeł - leżało w obszarze generalnego Ethosu kierunku. Był <page nr=185> nim bunt przeciwko wszelkim możliwym i faktycznym formom predestynacji. Negacja substancjalizmu szła w parze z absolutyzacją wolności. Człowiek sam sobie jest demiurgiem, sam sobie tworzy swą predestynację. Ponieważ jest wolnością, nie ma w nim żadnego materiału, na którym mógłby wyciskać swój ślad los odgórnie formułowany. Cień predestynacji leżał na duszy Kierkegaarda. Predestynacja miała dla niego sens zarówno religijny, jak filozoficzny. Sens religijny sięgał dogmatów luteranizmu, sens