międzynarodowych konfliktów. Przeświadczenie takie żywiły w istocie wszystkie siły polityczne - poza zwolennikami rewolucji - różniąc się głównie tym, u kogo szukać owego poparcia. Sytuację zmieniło odrodzenie Rzeczypospolitej. "Sprawa polska" przeszła, sądzono, na zawsze do historii. Ale wybuch wojny, podwójna agresja, klęska militarna i emigracja władz postawiły dylemat: czy dążyć do tego, aby na arenie międzynarodowej znów pojawiła się "sprawa polska", czy też po prostu żądać wykonania zobowiązań wynikających z sojuszy zawartych przed wybuchem wojny? W pierwszym przypadku logiczne było, iż polskie plany dostosowuje się do tych, które ułożą wielkie mocarstwa sprzyjające "sprawie polskiej". W drugim - że interes państwowy Polski musi być traktowany